www

«ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ»

Ὅτι ὅλοι οἱ Κυκλαδίτες μετεῖχαν στή συμμαχία τῆς Δήλου καί ὅτι στόν Πελοποννησιακό πόλεμο συμπαρατάχθηκαν στό πλευρό τῶν Ἀθηναίων, ἐκτός ἀπό τούς Μηλίους καί τούς Θηραίους, μᾶς τό πληροφορεῖ ὁ Θουκυδίδης καί συνάγεται καί ἀπό ἄλλες πηγές[1]. Καί ἡ μέν Θήρα ἀναφέρεται ἐδῶ ἀπό τόν Θουκυδίδη ἅπαξ, πράγμα παράδοξο, γιατί ἡ πληροφορία ἀφήνει πολλά ἀναπάντητα ἐρωτηματικά[2]. Ἡ Μῆλος ὅμως ὄχι μόνο ἀναφέρεται ἀπό τόν ἱστορικό κατ’ ἐπανάληψιν, ἀλλά καί, λόγω κυρίως τοῦ φερώνυμου «Διαλόγου» καί τῆς σφαγῆς, ἔχει ἀπασχολήσει ἕνα μεγάλο μέρος τῆς ὅλης «ξυγγραφῆς»[3].

Θά ἀνιχνεύσουμε τώρα τίς ἱστορικές συνθῆκες, ὑπό τίς ὁποῖες ἡ Μῆλος ὁδηγήθηκε τελικά στόν μακιαβελικοῦ πολιτικοῦ κυνισμοῦ Διάλογο καί τήν ἐξόντωση τῶν κατοίκων της τό 416 - ἕνα ἀπό τά μεγαλύτερα ἐγκλήματα πολέμου τῶν Ἀθηναίων στή διάρκεια τῆς μακρᾶς σύγκρουσής τους μέ τούς Λακεδαιμονίους.

Στήν ἀρχή τοῦ πολέμου τό status τοῦ νησιοῦ ἦταν αὐτό πού ἀναφέρει ὁ Θουκυδίδης καί γιά τή Θήρα: προφανῶς οἱ δωρικῆς καταγωγῆς κάτοικοι τῶν δύο Κυκλάδων νήσων ζήτησαν ἀπό τους Ἀθηναίους νά τούς ἐπιτρέψουν νά μείνουν ἐκτός ταῆς Συμμαχίας τῆς Δήλου, δηλ. οὐδέτεροι. Ἀργότερα, σύμφωνα μέ μιά λακωνική ἐπιγραφή[4], ἡ Μῆλος ἔκανε δύο εἰσφορές στό πολεμικό ταμεῖο τῆς Σπάρτης καί τοῦ ναυάρχου Ἀλκίδα, πού δροῦσε τότε στό Αἰγαῖο. Τό 426 οἱ Ἀθηναῖοι ὑπό τήν ἀρχηγία τοῦ στρατηγοῦ Νικία προσπάθησαν ἀνεπιτυχῶς νά ὑποτάξουν τή Μῆλο[5]. Ἀπό μιά ἄλλη ἐπιγραφή μαθαίνουμε ὅτι ἀργότερα, πιθανόν τό 425[6], οἱ Ἀθηναῖοι ἐπέβαλαν στή Μῆλο εἰσφορά δεκαπέντε ταλάντων, ἀλλά κατά πᾶσα πιθανότητα ἡ εἰσφορά αὐτή δέν πληρώθηκε ποτέ[7]...

[1] ΙΙ.9.4, βλ. καί infra, σημ. 33.

[2] Πρβλ. A.W. Gomme, A Historical Commentary on Thucydides, ad loc.

[3] V.84-116 και passim.

[4] IG, V (1), 1-10. Ἡ χρονολόγηση τής ἐπιγραφής δέν εἶναι ἀσφαλής: Ὁ Μ. Cary, Journal of Hellenic Studies XLV (1925), 254-9, ὑποστηρίζει τό 428, ὁ F. H. Adcock, Melanges Glotz, i 932, 1-6, τό 427 καί συνδυάζει τίς δωρεές μέ τήν ἔξοδο τοῦ Σπαρτιάτη ναυάρχου μέ στόλο στό Αἰγαῖο, τόν ἴδιο χρόνο. Ὁ Μ.Ι. Finley («Appendix» 3 στή μετάφραση τοῦ Θουκυδίδη ἀπό τόν Rex Warner γιά τά Penguin) ἀμφιβάλλει. Τό ἴδιο καί ὁ D.M. Lewis στό Meiggs - Lewis, A Selection of Greek Historical Inscriptions to the End of the Fifth Century BC, 1969. 186, καί ὑποδεικνύει ὡς πιθανότερη μιά πολύ μεταγενέστερη χρονολογία, τό 396/5.

[5] Θουκ. ΙΙΙ.91.1· πρβλ. Διόδ. Σικ. ΧΙΙ.65.1-3.

[6] IG, L.63, 1.65 (M-L, 69, Tod. 62). Πρβλ. B.D. Meritt - Α.Β. West, The Athenian Assessment of 425 BC, Michigan, J934, 3-3]· B.D. Meritt. H.T. Wade-Gery and M.E. Mc-Grecor, The Athenian Tribute Lists, Cambridge, Mass., and Princcton, 1939-53, 107-117' Supplementum Epi- graphicum Graecum, X.75. Οἱ περισσότεροι ἐρευνητές δέχονται ὡς ἔτος τής ἐπιγραφῆς τό 425.

[7] Βλ. A.T.L., III, 344-5. Πρβλ. Gomme γιά τό H.C.T. στό IV.51 καί ἄλλους. Ἀντίθετα ὁ J.H. Finley, Three Essays on Thucydides, Cambridge, Mass., 1976, ἀμφιβάλλει.

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
«Τό ἑλληνικό μέτρον εἶναι τό πένθος τοῦ Λόγου» *Παναγιώτης Στάμος*
Κλασσικά κείμενα-αναλύσεις	Εργαλεία Φιλολόγων	Συνδέσεις	Εμείς και οι Αρχαίοι	Η Αθηναϊκή δημοκρατία
Αρχαία Σπάρτη	ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ		Θουκυδίδης	Το Αθηναϊκό πολίτευμα