Ο εμφύλιος των Κερκυραίων
και η έσχατη λογική της Πολιτειακής
νομιμότητας ενός κράτους
Παναγιώτης Ήφαιστος
καθηγητής, Διεθνείς
Σχέσεις-Στρατηγικές Σπουδές
Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα
Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών
www.ifestos.edu.gr
--
www.ifestosedu.gr --
info@ifestosedu.gr --
info@ifestos.edu.gr
ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ Πελοποννησιακός Πόλεμος, μετάφραση
Ελευθέριου Βενιζέλου. Ακολουθούν αποσπάσματα και
σχολιασμός από τον εμφύλιο των Κερκυραίων (διατηρείται η
ορθογραφία του αρχικού). Συνιστάται ανάγνωση όλων των
περιστατικών κάτω στα «Κερκυραϊκά», Βιβλίο Γ, καθώς και
όλο το βιβλίο της μετάφρασης του Ελευθέριου Βενιζέλου.
Ακολουθούν συνοπτικά σχόλια για συγκεκριμένα εδάφια των
οποίων και παρατίθενται αποσπάσματα. Ολοκληρώνω με
σύντομη ανάλυση όπου επιχειρείται να γίνει ένας
ευρύτερος, βαθύτερος και πολιτικά νοούμενος ορισμός της
Πολιτειακής νομιμότητας.
Εισαγωγή. Η Κέρκυρα σύρθηκε στον εμφύλιο πόλεμο επειδή
ροκανίστηκε και σταδιακά κατεδαφίστηκε η Πολιτειακή
νομιμότητα. Συνοπτικά, πιο κάτω, θα υποστηριχθεί ότι η
Πολιτειακή νομιμότητα είναι εκείνη η πολιτική ουσία που
συγκροτεί και συγκρατεί το κράτους, τους νόμους και τους
ανθρώπους. Αποτελεί υπαρξιακή προϋπόθεση βιωσιμότητας
της πολιτείας, συνοχής της κοινωνίας και λειτουργίας της
πολιτικής. Όταν υπονομευτεί υπονομεύονται τα πάντα, το
κράτος και η κοινωνία γίνονται έρμαιο των ξένων,
κλιμακώνονται τα εμφύλια σύνδρομα και η πλήρης
καταστροφή είναι αναπόδραστη. Τα κύρια αίτια, θα
υποστηριχθεί, είναι η αλληλουχία στρατηγικών λαθών που
σταδιακά καθιστούσαν την Κέρκυρα έρμαιο των ξένων και
έθρεφαν τα εμφύλια σύνδρομα. Ο Θουκυδίδης, ο μέγιστος
και έσχατος πολιτικός επιστήμων, όχι μόνο περιγράφει
αλλά και ερμηνεύει τα αίτια που οδήγησαν στον εμφύλιο
των Κερκυραίων και στην καταρράκωση των νομιμοποιητικών
θεμελίων και των έσχατων πολιτειακών λογικών της
Κέρκυρας.
Ο Θουκυδίδης θα είναι πάντα επίκαιρος και κατά την
εκτίμησή μου ο Πελοποννησιακός Πόλεμος θα συνεχίσει να
είναι το πιο διδακτικό κείμενο των τριών επιπέδων
ανάλυσης της πολιτικής θεωρίας, δηλαδή του ανθρώπου, του
κράτους και της διεθνούς πολιτικής. Κορυφώνει την
πολιτική θεωρία συγκροτώντας το συνδυαστικό επιστημονικό
πεδίο της πολιτικής θεωρίας του διεθνούς συστήματος που
συνδέει τα τρία επίπεδα κάθε κρατοκεντρικού διεθνούς
συστήματος. Από τον Θουκυδίδη μπορεί να αντληθεί η
κρατική θεωρία κάθε πολιτείας και να ευαισθητοποιηθεί η
κοινωνία της για τις έσχατες λογικές που διέπουν την
ύπαρξή της και την βιωσιμότητά της.
Είναι επιπλέον ένα κείμενο επιστημονικής
αντικειμενικότητας. Η διαχρονική αξία και η
αντικειμενικότητα του Θουκυδίδη αιτιολογήθηκε με
εξαίρετο τρόπο από την Jacqueline de Romilly (1988).
Στην αριστουργηματική αποτίμηση του έργου και της
μεθόδου του Θουκυδίδη, σημειώνει πως αυτό το θεμελιώδες
έργο, που «με τόσο συγκινητικό τρόπο τείνει στην απόλυτη
αντικειμενικότητα του ερευνητή» (σ. 15), οφείλει τη
μεγάλη αξία του στο γεγονός πως κατόρθωσε «να θέσει την
πιο αυστηρή αντικειμενικότητα στην υπηρεσία μιας
εντονότατα προσωπικής δημιουργίας». Αυτό επιτυγχάνεται,
μεταξύ άλλων, επειδή βλέπει τη λεπτομέρεια σε συνάρτηση
με το σύνολο (βλ. σ. 43), παραθέτει και αξιολογεί μόνο
εκείνες τις πληροφορίες που αναφέρονται σε κάποιο
σημαντικό σκοπό (βλ. σ. 48), εξετάζει ό,τι έχει γνώρισμα
καθολικό (βλ. σ. 49), παραθέτει «προθέσεις» ή «γνώμες»
διαχρονικής αξίας και ανεξάρτητων των ατομικών
περιπτώσεων (βλ. σ. 50) και εστιάζει την προσοχή με
αυστηρή ακρίβεια επί της ουσίας και με τρόπο που μας
επιτρέπει «να εντοπίσουμε κάτω από τις επιμέρους πράξεις
την ύπαρξη τάσεων, αιτίων και λογικών αλληλουχιών, που
είναι ολοένα και πιο βαθιές και μακρινές, που η
αληθοφάνειά τους παίρνει έτσι έναν χαρακτήρα πιο
γενικό», πιο ανεξάρτητο από τις περιστάσεις και τα
πρόσωπα: αυτές οι αλληλουχίες επαναλαμβάνονται τόσο
περισσότερο όσο πιο αυστηρά έχουν αναχθεί στο ουσιώδες»
(σ. 52).
Ακολουθούν συνοπτικά σχόλια επί συγκεκριμένων παραγράφων
των εδαφίων για τον εμφύλιο των Κερκυραίων, παρατίθενται
σύντομες αυτούσιες παράγραφοι από τον Πελοποννησιακό
Πόλεμο και προστίθεται στο τέλος σύντομη περιγραφή των
πολιτικών και ανθρωπολογικών παραμέτρων της πολιτειακής
νομιμότητας.
Εισαγωγικό σχόλιο για το 70
-
Λανθασμένες αποφάσεις εθνικής στρατηγικής εκ μέρους
των Κερκυραίων
-
Διαρκή
λάθη εσωτερικής και εξωτερικής εξισορρόπησης
αντιπάλων και λανθασμένες συμμαχικές επιλογές
-
Soft
power ξένων κρατών που διάβρωσαν πολλούς πολίτες
-
Διαρκής
παραπληροφόρηση των πολιτών από εγχώριους και
ξένους.
-
Αποδυνάμωση κοσμοθεωρητικών και ηθικών θεμελίων της
Πόλεως
-
Ο
πνευματικός, οικονομικός και ηθικός κατήφορος οδηγεί
στον ανταγωνισμό μεταξύ των Κερκυραίων για το ποιος
θα είναι ο πιο κατευναστής και ο πιο εθελόδουλος
-
Αυτιστική
ανάπτυξη εμφύλιων συνδρόμων και δρομολόγηση εμφύλιων
αποφάσεων που ενθάρρυναν έξωθεν δυνάμεις και
συμφέροντα.
70. Ο εμφύλιος σπαραγμός των Κερκυραίων ήρχισε τωόντι,
αφ’ ότου οι αιχμάλωτοι, οι οποίοι είχαν συλληφθή εις τας
ναυμαχίας που έλαβαν χώραν εξ αφορμής της Επιδάμνου,
απελύθησαν από τους Κορινθίους και επέστρεψαν εις την
Κέρκυραν. Η απόλυσίς των έγινε κατ’ επίφασιν επί τη
βάσει εγγυήσεως οκτακοσίων ταλάντων, η οποία είχε δοθή
από τους προξένους των, πράγματι όμως διότι είχαν
αναλάβει να μεταστρέψουν την πολιτικήν της Κερκύρας υπέρ
των Κορινθιακών συμφερόντων. Και ήρχισαν πραγματικώς
ραδιουργούντες και προσπαθούντες να κατηχήσουν ένα
έκαστον από τους οπλίτας, όπως παρασύρουν την πόλιν ν’
αποσπασθή από την Αθηναϊκήν συμμαχίαν. Μετά την άφιξιν,
τωόντι, ενός Αθηναϊκού και ενός Κορινθιακού πλοίου, τα
οποία έφεραν πρέσβεις, και την διεξαχθείσαν συζήτησιν,
οι Κερκυραίοι εψήφισαν όπως εξακολουθήσουν να είναι
σύμμαχοι των Αθηναίων, κατά τους όρους της συμφωνίας που
είχαν κάμει, ανανεώσουν όμως συγχρόνως και την
προηγουμένην φιλίαν των με τους Πελοποννησίους. Αλλά
συγχρόνως οι αιχμάλωτοι, που είχαν επιστρέψει από την
Κόρινθον, ενήγαγαν εις δίκην τον Πειθίαν, εθελοπρόξενον
των Αθηναίων, και αρχηγόν της δημοκρατικής φατρίας,
κατηγορούντες αυτόν ότι επιδιώκει να υποδουλώση την
Κέρκυραν εις τους Αθηναίους. Εκείνος, εξ άλλου,
απαλλαγείς της κατηγορίας, αντενάγει εις δίκην τους
πέντε πλουσιωτέρους απ’ αυτούς, ισχυριζόμενος ότι
κόπτουν στηρίγματα αμπέλων από τα ιερά άλση του Διός και
του Αλκινόου, αδίκημα, το οποίον ετιμωρείτο με
χρηματικήν ποινήν ενός στατήρος [10] δι’ έκαστον
στήριγμα. Επειδή δ’ οι εναχθέντες κατεδικάσθησαν,
εκάθισαν ικέται εις τους ναούς, ζητούντες, ένεκα του
μεγέθους της χρηματικής ποινής, να καταβάλουν αυτήν εις
δόσεις. Ο Πειθίας έπεισε την Βουλήν, της οποίας επίσης
ήτο τότε μέλος, να προβούν εις αναγκαστικήν εκτέλεσιν,
σύμφωνα με τον νόμον. Οι πέντε καταδικασθέντες, επειδή
όχι μόνον ο νόμος απέκλειε την αποδοχήν της αιτήσεώς
των, αλλά και έμαθαν συγχρόνως ότι εφόσον ο Πειθίας ήτο
μέλος της Βουλής θα επέμενε να πείση την πλειοψηφίαν,
όπως συνάψουν επιθετικήν και αμυντικήν συμμαχίαν με τους
Αθηναίους, συνώμοσαν με τους φίλους των, και οπλισθέντες
με εγχειρίδια, εισώρμησαν εις την Βουλήν και εφόνευσαν
τον Πειθίαν και άλλους εκ των βουλευτών και ιδιωτών,
εξήντα τον αριθμόν. Ολίγοι από τους ομόφρονας του
Πειθίου κατέφυγαν εις την Αθηναϊκήν τριήρη, η οποία δεν
είχεν ακόμη αποπλεύσει.
Εισαγωγικό σχόλιο για 71-81.
-
Αλληλουχία λανθασμένων αποφάσεων, εκβιαστική επιβολή
επί της κοινωνίας «λύσεων» από εφήμερες
εξουσιαστικές ομάδες
-
Μικρές
και μεγάλες εισβολές ξένων δυνάμεων, απειλές και
ποικιλότροπες αναιρέσεις της κυριαρχίας από ξένα
κράτη, άλλοτε συμμαχικά και άλλοτε εχθρικά
-
Η
ανασφάλεια, η αποδυνάμωση των κοινωνικών δεσμών, τα
οικονομικά προβλήματα και η αλληλουχία διπλωματικών
λαθών προκάλεσε διαρκή καταβύθιση των Κερκυραίων όχι
μόνο σε εμφύλιες λογικές και σε διαρκή πολιτειακή
αποδυνάμωση.
-
Ως
συνέπεια έχουμε κλιμάκωση των εμφύλιων συρράξεων,
προβοκάτσιες, φόνους, φωτιές, καταστροφή περιουσιών.
-
Ολοένα
και μεγαλύτερη ανάμειξη τρίτων στις υποθέσεις της
Κέρκυρας, ολοένα μεγαλύτερες βίαιες πράξεις, φόνοι,
στημένες δίκες, αλλοφροσύνη και ανορθολογισμός χωρίς
τέλος
-
Στο 81 ο
Θουκυδίδης σημειώνει: «Καμμία από τας φρικαλεότητας
που είναι συνήθεις εις τοιαύτας περιστάσεις δεν
έλειψε και χειρότεραι ακόμη έλαβον χώραν. Διότι
πατέρες εφόνευαν τα τέκνα των, και ικέται απεσπώντο
από τους ναούς και εφονεύοντο πλησίον. Μερικοί
μάλιστα απέθαναν εντός του ναού του Διονύσου, του
οποίου αι θύραι απεφράχθησαν δια τοίχου.»
71. 72. 73 [….] 74. […] Η κατατρόπωσις των ολιγαρχικών
επήλθε περί την δύσιν του ηλίου, και επειδή ήρχισαν να
φοβούνται μήπως οι δημοκρατικοί, εάν προελάσουν,
καταλάβουν με τον πρώτον αλαλαγμόν της επιθέσεως το
νεώριον και τους περάσουν εν στόματι μαχαίρας, έβαλαν
φωτιά εις τας πέριξ της Αγοράς ιδιωτικάς οικίας και τας
πολυκατοικίας δια να προληφθή τοιουτοτρόπως η επίθεσις,
χωρίς να φεισθούν ούτε τας ιδικάς των, ούτε τας ξένας
οικοδομάς, εις τρόπον ώστε και εμπορεύματα πολλά εμπόρων
κατεκάησαν και εάν κατά την διάρκειαν της πυρκαϊάς
εσηκώνετο άνεμος προς την διεύθυνσιν της πόλεως, θα
διέτρεχε κίνδυνον να καταστροφή ολόκληρος. […] Η
Κορινθιακή, εξ άλλου, τριήρης, μετά την επικράτησιν των
δημοκρατικών, απέπλευσε λάθρα και οι περισσότεροι από
τους μισθοφόρους επέρασαν κρυφίως εις την στερεάν.
75. Την ακόλουθον ημέραν, ήλθεν εις βοήθειαν από την
Ναύπακτον με δώδεκα πλοία και πεντακοσίους Μεσσηνίους
οπλίτας ο Νικόστρατος, υιός του Διειτρέφους, στρατηγός
των Αθηναίων, […] αφήρεσαν τα όπλα από τα σπίτια των
εχθρών των και θα εφόνευαν μερικούς απ’ αυτούς, τους
οποίους συνήντησαν κατά τύχην, εάν δεν ημποδίζοντο από
τον Νικόστρατον. […]
77. Οι δημοκρατικοί, ευρισκόμενοι εις πολλήν ταραχήν
και φόβον, ένεκα και της εσωτερικής καταστάσεως και του
επερχομένου εχθρικού στόλου, […] Καθώς επλησίαζαν προς
τον εχθρικόν στόλον τα Κερκυραϊκά πλοία μεμονωμένα, δύο
απ’ αυτά ηυτομόλησαν αμέσως, ενώ εις άλλα πάλιν οι
αποτελούντες τα πληρώματα ήλθαν εις χείρας μεταξύ των,
και γενική επεκράτει αταξία. […].
78. […]. 79. […]. 80. […]. 81. [….] Ήλθαν επίσης εις τον
ναόν της Ήρας, και αφού έπεισαν περί τους πενήντα από
τους εκεί ικέτας να υποβληθούν εις δίκην, τους
κατεδίκασαν όλους εις θάνατον. Οι περισσότεροι από τους
ικέτας, όσοι δεν είχαν δεχθή να δικασθούν, βλέποντες τα
γινόμενα, ήρχισαν ν’ αλληλοσκοτώνονται μέσα εις τον
ίδιον τον ναόν. Μερικοί απηγχονίζοντο από τα δένδρα και
άλλοι ηυτοκτόνουν όπως ημπορούσε ο καθείς. Ολόκληρον
άλλωστε την εβδομάδα, κατά την οποίαν ο Ευρυμέδων με τα
εξήντα πλοία του παρέμεινεν εκεί μετά την άφιξίν του, οι
Κερκυραίοι εξηκολούθουν να φονεύουν όσους από τους
συμπολίτας των εθεώρουν εχθρούς των, και μολονότι
ισχυρίζοντο ότι καταδιώκουν μόνον εκείνους που ήθελαν να
καταλύσουν το δημοκρατικόν πολίτευμα, πράγματι όμως
μερικοί εφονεύθησαν προς ικανοποίησιν προσωπικών παθών,
και άλλοι, οι οποίοι είχαν δανείσει χρήματα, από τους
οφειλέτας των. Ημπορούσε κανείς να ίδη τον θάνατον υπό
όλας του τας μορφάς. Καμμία από τας φρικαλεότητας που
είναι συνήθεις εις τοιαύτας περιστάσεις δεν έλειψε και
χειρότεραι ακόμη έλαβον χώραν. Διότι πατέρες εφόνευαν τα
τέκνα των, και ικέται απεσπώντο από τους ναούς και
εφονεύοντο πλησίον. Μερικοί μάλιστα απέθαναν εντός του
ναού του Διονύσου, του οποίου αι θύραι απεφράχθησαν δια
τοίχου.
Εισαγωγικό σχόλιο για 82-83
-
Η κρίση
σταδιακά οδηγούσε σε ολοένα μεγαλύτερη και στο τέλος
ανεπίστροφη εσωτερική πολιτική διαίρεση στην βάση
καθεστωτικών και ιδεολογικών θέσεων που αναιρούσαν
την πολιτειακή συνοχή, ροκάνιζαν την πολιτειακή
νομιμοποίηση στα όμματα των πολιτών και διαιρούσαν
εμφύλια την κοινωνία. Ο εμφύλιος πόλεμος όλων
εναντίον όλων καθίστατο σταδιακά αναπόφευκτος.
-
Εμπλοκή
των υπόλοιπων ελληνικών κρατών ανάλογα με τα
συμφέροντά τους ή όπως αυτοί τα έβλεπαν εν μέσω
αστάθειας και αβεβαιότητας.
-
Τυπολογία
διαχρονικής αξίας για την ανθρώπινη φύση και τις
προϋποθέσεις που προκαλούν ταλάντωσή της προς την
μια ή άλλη κατεύθυνση και για τους λόγους που η
εμφύλια κλιμάκωση καθίσταται ανεξέλεγκτη: «Ένεκα
τωόντι εμφυλίων σπαραγμών, ενέσκηψαν εις τας πόλεις
πολλαί και μεγάλαι συμφοραί, αι οποίαι
παρουσιάζονται και θα εξακολουθήσουν να
παρουσιάζωνται πάντοτε, εφόσον η ανθρωπίνη φύσις
μένει η ιδία, φέρουν όμως βαρύτερον ή ελαφρότερον
χαρακτήρα και διαφέρουν κατά την μορφήν, αναλόγως
της μεταβολής των παρουσιαζομένων εκάστοτε
περιστάσεων.»
-
Οι
ταλαντώσεις της ανθρώπινης φύσης σταθεροποιούνται
μέσα σε Πολιτειακές δομές με κοσμοθεωρητικό και
ηθικό περιεχόμενο κοινωνικοπολιτικά προσδιορισμένο
και νόμους η τήρηση των οποίων είναι υποχρεωτική για
όλους. Ο Θουκυδίδης μας προσφέρει μια εξίσου
σημαντική διαχρονική τυπολογία της διαλεκτικής
σχέσης μεταξύ από την μια πλευρά της ασφάλειας,
ευημερίας, κοινωνικής συνοχής και από την άλλη
πλευρά του φαύλου κύκλου ανασφάλειας, φόβου, τρόμου,
φτώχιας και συνεπαγόμενων ταλαντώσεων της ανθρώπινης
φύσης προς απρόβλεπτες κατευθύνσεις: «Αλλ’ ο
πόλεμος, αφαιρών ολίγον κατ’ ολίγον από τους
ανθρώπους την καθημερινήν ευημερίαν, γίνεται
διδάσκαλος βίαιος και τείνει ν’ αφομοιώση τας
διαθέσεις των πολλών προς την παρούσαν αυτών
κατάστασιν. Αι πόλεις λοιπόν ήρχισαν μαστιζόμεναι
από στάσεις, και όσαι τυχόν περιέπιπταν εις αυτάς
βραδύτερον, επειδή εμάνθαναν τα αλλαχού γινόμενα,
εφιλοτιμούντο να υπερβάλουν εις εξεύρεσιν νέων
επινοήσεων, δια της πολυμηχάνου υπουλότητος των
επιθέσεών των και του πρωτοφανούς των εκδικήσεών
των. Και κατήντησαν να μεταβάλουν αυθαιρέτως την
καθιερωμένην σημασίαν των λέξεων, δια των οποίων
δηλούνται τα πράγματα. Τωόντι η μεν παράλογος τόλμη
εθεωρήθη ως ανδρεία, ετοίμη εις θυσίαν χάριν των
πολιτικών ομοφρόνων, η προνοητική διστακτικότης ως
εύσχημος δειλία, η σωφροσύνη ως πρόσχημα ανανδρίας,
η δια κάθε τι σύνεσις ως θραδυκινησία.»
-
Διαχρονικής σημασίας περιγραφή και ερμηνεία των
συνεπειών απουσίας Πολιτειακής τάξης / δικαιοσύνης
και της συνεπαγόμενης ανάπτυξης της ιδιωτείας και
των φυγόκεντρων τάσεων που εξαλείφουν τον πολιτικό
πολιτισμό και επιστρέφουν ένα κράτος στην εποχή της
βαρβαρότητας. Γράφει σε ένα σημείο ο Θουκυδίδης:
«Καθόσον οι φατριαστικοί σύνδεσμοι δεν συνιστώντο
χάριν αμοιβαίας βοηθείας, επί τη βάσει των κειμένων
νόμων, αλλά χάριν ιδιοτελών σκοπών, αντιθέτων προς
τους καθεστώτας νόμους. Και η προς αλλήλους
εμπιστοσύνη ενισχύετο όχι τόσον δια των προς τους
θεούς όρκων, όσον δια της από κοινού διαπράξεως
εγκλημάτων.». Τις συμπράξεις, λοιπόν, δεν τις
δημιουργούσε η πολιτική, οι κοινωνική έλεγχοι και η
προσπάθεια όλων να συγκροτήσουν μια δομή
διανεμητικής δικαιοσύνης και νομιμοποιημένων
κοινωνικών ιεραρχιών. Προέρχονταν από σύνδρομα
ιδιωτείας και συμμαχίες που σκοπό είχαν τη διάπραξη
εγκλημάτων.
-
Η
ιδιωτεία είναι το θανατηφόρο δηλητήριο μιας
Πολιτείας. Και για αυτό το θέμα ο Θουκυδίδης
προσφέρει μια ανεκτίμητη περιγραφή και ερμηνεία του
καθοδικού φαύλου κύκλου όταν η πολιτική εκλείπει και
η ατομική ιδιοτέλεια κυριαρχεί με συνέπεια την
Πολιτειακή αποδυνάμωση: «Οι περισσότεροι τωόντι
άνθρωποι προτιμούν να είναι αχρείοι και να
ονομάζωνται επιτήδειοι, παρά να είναι χρηστοί και να
λέγωνται ευήθεις, και δια το τελευταίον τούτο μεν
εντρέπονται, ενώ δια το πρώτον υπερηφανεύονται.
Αιτία όλων αυτών ήτο η δίψα της εξουσίας, την οποίαν
γεννά η πλεονεξία και η φιλαρχία, και το
φατριαστικόν πνεύμα, το οποίον εκτρέφουν τα δύο αυτά
πάθη, εις όσους περιπέσουν άπαξ εις φατριαστικάς
έριδας.». Έτσι έχουμε κλιμάκωση τάσης προς
βαρβαρότητα και ιδιωτεία λόγω απουσίας Πολιτειακής
τάξης/δικαιοσύνης: «Αγωνιζόμενοι, εξ άλλου, να
υποσκελίσουν αλλήλους με κάθε μέσον, ετόλμησαν τα
τερατωδέστερα πράγματα»
-
Τι
σημαίνει, πιο συγκεκριμένα η κατεδάφιση της
Πολιτειακής τάξης/δικαιοσύνης: «Τοιουτοτρόπως, ένεκα
των εμφυλίων σπαραγμών, όλαι αι μορφαί της μοχθηρίας
ενεφανίσθησαν εις τον Ελληνικόν κόσμον. Η αγαθότης,
η οποία συνδέεται στενώς με την ευγένειαν του
χαρακτήρος, κατεγελάτο τόσον, ώστε εξηφανίσθη, ενώ
επεκράτησεν ο πλήρης δυσπιστίας αμοιβαίος
ανταγωνισμός, καθόσον δεν υπήρχε τίποτε που να
ημπορή να οδηγήση εις συνδιαλλαγήν, ούτε υποσχέσεις
πανηγυρικαί, ούτε όρκοι φοβεροί. Έκαστος, εφόσον ήτο
ισχυρότερος, σκεπτόμενος πόσον απελπιστικώς
αναξιόχρεοι ήσαν αι διδόμεναι εγγυήσεις, ελάμβανε τ’
αναγκαία δια την ασφάλειάν του μέτρα, χωρίς να
ημπορή να στηριχθή εις άλλους. Και οι έχοντες
ασθενεστέραν την αντίληψιν επεκράτουν ως επί το
πλείστον.»
82. Εις τοιαύτας υπερβολάς ωμότητος έφθασεν ο εμφύλιος
σπαραγμός, ο οποίος εθεωρήθη ακόμη ωμότερος της
πραγματικότητος, λόγω του ότι υπήρξεν ο πρώτος. Διότι
βραδύτερον τουλάχιστον, όλος σχεδόν ο Ελληνικός κόσμος
συνεταράχθη, καθόσον ο ανταγωνισμός των αρχηγών των
δημοκρατικών και των ολιγαρχικών, εις τας διαφόρους
πόλεις, αποτέλεσμα είχεν οι μεν πρώτοι να επικαλούνται
την βοήθειαν των Αθηναίων, οι δε δεύτεροι των
Λακεδαιμονίων. Και εν καιρώ μεν ειρήνης ούτε πρόφασιν
είχαν ούτε διάθεσιν να επικαλούνται την επέμβασίν των.
Τώρα όμως που αι δύο αυταί πόλεις ευρίσκοντο εις πόλεμον,
και οι δημοκρατικοί και οι ολιγαρχικοί των άλλων πόλεων
επεδίωκαν βιαίας πολιτικάς μεταβολάς, εύρισκαν ευκόλως
την ευκαιρίαν να εξασφαλίζουν συγχρόνως την βοήθειαν των
συμμάχων, δια να κατατροπώσουν τους αντιπάλους των, και
με το ίδιον μέσον ενισχυθούν οι ίδιοι. Ένεκα τωόντι
εμφυλίων σπαραγμών, ενέσκηψαν εις τας πόλεις πολλαί και
μεγάλαι συμφοραί, αι οποίαι παρουσιάζονται και θα
εξακολουθήσουν να παρουσιάζωνται πάντοτε, εφόσον η
ανθρωπίνη φύσις μένει η ιδία, φέρουν όμως βαρύτερον ή
ελαφρότερον χαρακτήρα και διαφέρουν κατά την μορφήν,
αναλόγως της μεταβολής των παρουσιαζομένων εκάστοτε
περιστάσεων. Διότι εν καιρώ μεν ειρήνης και ευημερίας
και αι πόλεις και οι ιδιώται διαπνέονται από ευγενέστερα
αισθήματα, καθόσον δεν περιπίπτουν υπό την πίεσιν
αναποτρέπτων αναγκών. Αλλ’ ο πόλεμος, αφαιρών ολίγον
κατ’ ολίγον από τους ανθρώπους την καθημερινήν ευημερίαν,
γίνεται διδάσκαλος βίαιος και τείνει ν’ αφομοιώση τας
διαθέσεις των πολλών προς την παρούσαν αυτών κατάστασιν.
Αι πόλεις λοιπόν ήρχισαν μαστιζόμεναι από στάσεις, και
όσαι τυχόν περιέπιπταν εις αυτάς βραδύτερον, επειδή
εμάνθαναν τα αλλαχού γινόμενα, εφιλοτιμούντο να
υπερβάλουν εις εξεύρεσιν νέων επινοήσεων, δια της
πολυμηχάνου υπουλότητος των επιθέσεών των και του
πρωτοφανούς των εκδικήσεών των. Και κατήντησαν να
μεταβάλουν αυθαιρέτως την καθιερωμένην σημασίαν των
λέξεων, δια των οποίων δηλούνται τα πράγματα. Τωόντι η
μεν παράλογος τόλμη εθεωρήθη ως ανδρεία, ετοίμη εις
θυσίαν χάριν των πολιτικών ομοφρόνων, η προνοητική
διστακτικότης ως εύσχημος δειλία, η σωφροσύνη ως
πρόσχημα ανανδρίας, η δια κάθε τι σύνεσις ως
θραδυκινησία. Η τυφλή παραφορά εκρίθη ως ανδρική αρετή,
ενώ η χάριν ασφαλείας περαιτέρω σκέψις ως εύσχημος
πρόφασις υπεκφυγής. Ο τα πάντα επικρίνων και τους πάντας
κακολογών εθεωρείτο άξιος εμπιστοσύνης εις κάθε
περίστασιν, ενώ ο αντιτιθέμενος προς αυτόν, ύποπτος. Ο
στήνων επιτυχή παγίδα εθεωρείτο άνθρωπος ευφυής, αλλά
πολύ περισσότερον ικανός, ο οσφραινόμενος εγκαίρως
αυτήν. Ενώ εκείνος που εφρόντιζε να μην ευρεθή εις την
ανάγκην να κάμη ούτε το εν, ούτε το άλλο, εθεωρείτο
διαλυτής του κόμματος και πανικόβλητος απέναντι των
αντιπάλων. Με μίαν λέξιν, ο προτρέχων άλλου εις την
διάπραξιν κακού εκρίνετο άξιος επαίνων, καθώς και ο
παρακινών άλλον εις διάπραξιν κακού, το οποίον εκείνος
δεν είχε διανοηθή. Και ο ίδιος άλλωστε ο συγγενικός
ακόμη δεσμός εθεωρήθη ολιγώτερον στενός του μεταξύ
πολιτικών ομοφρόνων δεσμού, διότι οι τελευταίοι ήσαν
προθυμότεροι εις το να τολμήσουν κάθε τι χωρίς δισταγμόν.
Καθόσον οι φατριαστικοί σύνδεσμοι δεν συνιστώντο χάριν
αμοιβαίας βοηθείας, επί τη βάσει των κειμένων νόμων,
αλλά χάριν ιδιοτελών σκοπών, αντιθέτων προς τους
καθεστώτας νόμους. […] Αλλ’ εκείνος, ο οποίος, δοθείσης
ευκαιρίας, πρώτος ανέκτα το θάρρος του, εάν έβλεπε τον
αντίπαλον απροφύλακτον, εξεδικείτο με μεγαλυτέραν
ευχαρίστησιν, λόγω του ότι εξηπάτα την προς τον όρκον
εμπιστοσύνην του αντιπάλου του, παρά εάν εξεδικείτο
παλληκαρίσια. Διότι υπελόγιζεν ότι εκτός του
πλεονεκτήματος της ασφαλείας, εκέρδιζε και το βραβείον
της επιτηδειότητος αφού επεκράτησε δι’ απάτης. Οι
περισσότεροι τωόντι άνθρωποι προτιμούν να είναι αχρείοι
και να ονομάζωνται επιτήδειοι, παρά να είναι χρηστοί και
να λέγωνται ευήθεις, και δια το τελευταίον τούτο μεν
εντρέπονται, ενώ δια το πρώτον υπερηφανεύονται. Αιτία
όλων αυτών ήτο η δίψα της εξουσίας, την οποίαν γεννά η
πλεονεξία και η φιλαρχία, και το φατριαστικόν πνεύμα, το
οποίον εκτρέφουν τα δύο αυτά πάθη, εις όσους περιπέσουν
άπαξ εις φατριαστικάς έριδας. Διότι οι αρχηγοί των
φατριών εις τας διαφόρους πόλεις, προβάλλοντες
εκατέρωθεν εύηχα συνθήματα, οι δημοκρατικοί την
πολιτικήν ενώπιον του νόμου ισότητα του πλήθους, οι
ολιγαρχικοί την σώφρονα αριστοκρατίαν, λόγω μεν
υπηρέτουν τα κοινά, πράγματι όμως καθίστων αυτά βραβείον
του προσωπικού των ανταγωνισμού. Αγωνιζόμενοι, εξ άλλου,
να υποσκελίσουν αλλήλους με κάθε μέσον, ετόλμησαν τα
τερατωδέστερα πράγματα. […] Και ήσαν έτοιμοι να κορέσουν
τον πόθον της αμέσου εκδικήσεως, είτε δι’ αδίκων
καταδικών, είτε επιβαλλόμενοι δια της βίας. Και ενώ
καμμία από τας δύο μερίδας δεν ενεπνέετο από αισθήματα
ευσεβείας, εκείνοι που κατώρθωναν να συγκαλύψουν
απεχθείς πράξεις υπό ωραίους λόγους επηνούντο πολύ
περισσότερον. Οι πολίται, εξ άλλου, όσοι δεν ανήκαν εις
καμμίαν από τας δύο μερίδας, έπιπταν θύματα και των δύο,
είτε διότι ηρνούντο ν’ αγωνισθούν παρά το πλευρόν των,
είτε διότι τους εφθόνουν δια την ακίνδυνον και ήσυχον
ζωήν που εζούσαν.
83. Τοιουτοτρόπως, ένεκα των εμφυλίων σπαραγμών, όλαι αι
μορφαί της μοχθηρίας ενεφανίσθησαν εις τον Ελληνικόν
κόσμον. Η αγαθότης, η οποία συνδέεται στενώς με την
ευγένειαν του χαρακτήρος, κατεγελάτο τόσον, ώστε
εξηφανίσθη, ενώ επεκράτησεν ο πλήρης δυσπιστίας
αμοιβαίος ανταγωνισμός, καθόσον δεν υπήρχε τίποτε που να
ημπορή να οδηγήση εις συνδιαλλαγήν, ούτε υποσχέσεις
πανηγυρικαί, ούτε όρκοι φοβεροί. Έκαστος, εφόσον ήτο
ισχυρότερος, σκεπτόμενος πόσον απελπιστικώς αναξιόχρεοι
ήσαν αι διδόμεναι εγγυήσεις, ελάμβανε τ’ αναγκαία δια
την ασφάλειάν του μέτρα, χωρίς να ημπορή να στηριχθή εις
άλλους. Και οι έχοντες ασθενεστέραν την αντίληψιν
επεκράτουν ως επί το πλείστον. Διότι, φοβούμενοι, ως εκ
της ιδικής των ανεπαρκείας και της ευφυΐας των αντιπάλων
των, μήπως όχι μόνον ηττηθούν κατά την συζήτησιν, αλλά
και ένεκα της ευστροφίας του πνεύματος των τελευταίων
πέσουν πρώτοι θύματα των μηχανορραφιών των, έφθαναν
τολμηρώς μέχρις εγκλήματος. Ενώ εκείνοι, επειδή ένεκα
καταφρονήσεως των αντιπάλων των ενόμιζαν ότι ημπορούν
εγκαίρως ν’ αντιληφθούν τους σκοπούς των, και ότι δεν
υπάρχει ανάγκη να επιδιώξουν δια της δυνάμεως ό,τι
ηδύνατο να επιτευχθή δια της ευφυΐας, κατελαμβάνοντο
απροφύλακτοι και εφονεύοντο ως επί το πλείστον.
Τα αίτια της κρατικής αποδυνάμωσης και της
υπονόμευσης της Πολιτειακής νομιμότητας, της ευημερίας,
την δημοκρατίας, της ασφάλειας και της ελευθερίας
Η ευημερία, η δικαιοσύνη, η δημοκρατία, η ελευθερία, η
ασφάλεια και η κοινωνική συνοχή των μελών μιας
κοινωνικής οντότητας είναι συνάρτηση μερικών αξονικών
παραγόντων και κριτηρίων.
Α) Κοινωνικής συνοχής και κοινωνικής συσπείρωσης γύρω
από κοσμοθεωρητικές παραδοχές και ηθικά κριτήρια
δικαιακά θεμελιωμένα. Η Πολιτειακή νομιμότητα είναι
εδραία και η Πολιτεία συνεκτική και ισχυρή όταν η ηθική
και το δίκαιο που συγκροτούν τις δομές του οικείου
συστήματος διανεμητικής δικαιοσύνης διασφαλίζει μια
σταθερή και κοινωνικοπολιτικά εδραιωμένη και
νομιμοποιημένη εσωτερική τάξη. Αυτό συνεπάγεται, μεταξύ
άλλων, κοινωνικές ιεραρχίες που αναζητούν την χρυσή τομή
μεταξύ παραγωγικότητας/αποτελεσματικότητας, αλληλεγγύης,
αξιοκρατίας, κοινωνικής αποδοχής, ιδιοκτησίας, σχέσης
κατανάλωσης/αποταμίευσης/επένδυσης και διασφάλιση πόρων
επαρκών για την συγκρότηση εθνικής ασφάλειας στο εξ
ορισμού ανταγωνιστικό διεθνές σύστημα. Έτσι νοούμενη η
πολιτική συγκρότηση είναι ένα άθλημα κοινού κατ’
αλήθειαν βίου και ένα άθλημα συλλογικής αναζήτησης
κοινού τρόπου ζωής. Είναι συνάμα άθλημα και σχοινοβασία.
Κάθε εισροή αλλότριων συμφερόντων και κάθε επιβολή
αποφάσεων έξωθεν υποκινούμενων προκαλεί αστάθεια και
τελικά πτώση.
Β) Απαιτείται τόσο σωστή κατανόηση των προϋποθέσεων της
πολιτειακής συγκρότησης και συγκράτησης όσο και των
προϋποθέσεων του εθνοκρατοκεντρικού διεθνούς συστήματος.
Η κατανόηση της διεθνούς πολιτικής είναι προϋπόθεση
χάραξης σωστών στρατηγικών επιλογών που είναι συμβατές
με την εθνική ασφάλεια και την συλλογική ελευθερία των
πολιτών. Χωρίς εθνική ασφάλεια και εθνική ανεξαρτησία
δεν διασφαλίζεται η δημοκρατία, η ευημερία, η κοινωνική
συνοχή και οι οικονομικές δραστηριότητες. Όπως βλέπουμε
και στα Αρχαία χρόνια με υποκίνηση ξένων ροκανίστηκαν η
κοινωνικοπολιτική ενότητα και ο στρατηγικός
προσανατολισμός των Κερκυραίων. Η εθνική στρατηγική
πάντοτε και πολύ περισσότερο σήμερα απαιτεί προσεγγίσεις
διαφύλαξης της διάβρωσης των μελών της κοινωνίας κατά
στρατηγικών «soft power» άλλων κρατών. Ακριβώς, soft
power λέγεται στις μέρες μας ένας μεγάλος τομέας της
εθνικής στρατηγικής των κρατών όταν μεθοδεύεται η
πολιτικοανθρωπολογική διάβρωση των κοινωνιών άλλων
κρατών («φίλων» και «εχθρών»).
Μεταξύ άλλων, soft power σημαίνει: 1. Εξαγορές
συνειδήσεων κάθε είδους όσων Εφιαλτικά κινούμενοι είναι
έτοιμοι να βλάψουν τα συμφέροντα του οικείου κράτους
προς όφελος κάποιου άλλου, 2. Επικοινωνιακά
παραμυθιάσματα. 3. Παραπληροφόρηση κάθε είδους. 4.
Πολιτική παραπλάνηση εκ μέρους ξένων και εγχώριων
πραιτοριανών τους. 5. Πνευματικό/πολιτικό αποκοίμισμα
μερίδων της κοινωνίας. 5. Προβοκατόρικη εξώθηση προς
αποφάσεις και στάσεις που εξυπηρετούν συμφέροντα άλλων
κρατών.
Στην σύγχρονη εποχή το κυριότερο εργαλείο soft power των
κρατών είναι αγράμματοι, ημιμαθείς, παρασιτικά ζώντες σε
χώρους της επιστήμης (δήθεν), ασθενείς ψυχές που
παρασύρονται εύκολα ή εκβιάζονται ποικιλότροπα,
παραδόπιστοι και χρήσιμοι ηλίθιοι κάθε είδους και
απόχρωσης. Όλα αυτά και πολλά άλλα εισρέουν στην δίνη
του διακρατικού ανταγωνισμού και για τα οργανωμένα κράτη
χρησιμοποιούνται με τρόπο που τα εντάσσει στον σχεδιασμό
και εφαρμογή της εθνικής στρατηγικής. Η εθνική
στρατηγική εκπληρώνει τα εθνικά συμφέροντα βλ. πίνακα
στο τέλος.
Όταν παρατηρούνται τα πιο πάνω σταδιακά η Πολιτεία
εκμηδενίζεται, η Πολιτειακή νομιμότητα αποδυναμώνεται
και η το κράτος σείεται. Η Πολιτειακή νομιμότητα είναι
το κρισιμότερο ζήτημα συνοχής και ισχύος που διασφαλίζει
τόσο την εύτακτη και εύρυθμη κοινή ζωή (δηλαδή την
τήρηση των νόμων) όσο και την εξωτερική τάξη (δηλαδή την
ασφάλεια της εθνικής επικράτειας). Η εξουσία βρίσκεται
ανά πάσα στιγμή υπό την νομιμοποιητική αίρεση των μελών
της κοινωνίας. Ιδεατές καταστάσεις δεν υπήρξαν και ποτέ
δεν θα υπάρξουν. Οδύσσεια είναι η ζωή των κρατών και των
ανθρώπων. Πλην υπάρξει μια κρίσιμη νομιμοποιητική βάση
που καθιστά τις διανεμητικές εξουσίες των κυβερνώντων
κοινωνικά παραδεκτές και εμπράγματα αποδεκτές. Η
εξεζητημένη επιβολή διεφθαρμένων ή ξενόδουλων κυβερνητών
έχει πάντα τα όριά της. Όσο οι αντοχές της κοινωνίας
φθάνουν στα όριά τους και όσο οι ξένοι παίρνουν το πάνω
χέρι στις εγχώριες αποφάσεις τόσο περισσότερο
υπονομεύεται η Πολιτειακή ύπαρξη.
Η Πολιτεία κλασικά και σωστά νοούμενη δεν
είναι μια υλιστική δομή αλλά η ενσάρκωση τόσο του
πνευματικού κόσμου όσο και του αισθητού κόσμου των μελών
μιας κοινωνικής οντότητας, καθώς και του τρόπου που τα
δύο συνδέονται. Ο κοινωνικοπολιτικά προσδιορισμένος
τρόπος ζωής που καθημερινά σμιλεύεται, ρυθμίζεται
κανονιστικά και διαιωνίζει ένα έθνος, είναι ακριβώς ο
άξονας της Πολιτειακής ζωής.
Η Πολιτική που το επιτυγχάνει, εξάλλου,
είναι η σύμμειξη και μέθεξη των πνευματικών και των
αισθητών των μελών της κοινωνίας σε μια διαρκή αναζήτηση
του κατ’ αλήθειαν κοινού βίου και του συμβατού με αυτή
κοινού τρόπου ζωής. Η αναζήτηση της κοινής αλήθειας
ατόμων διαφορετικής ανθρωπολογικής ετερότητας είναι ένα
διαρκές άθλημα και η σταθεροποίηση μιας Πολιτειακής
νομιμότητας είναι μια διαρκής ριψοκίνδυνης σχοινοβασίας.
Εσωτερικά και εξωτερικά λάθη οδηγούν στην πτώση.
Καταμαρτυρούμενα τόσο συχνά παλαιόθεν και στις μέρες
μας.
Η Πολιτειακή νομιμότητα δεν αφορά άψυχα
όντα ή υλικά αντικείμενα. Τα μέλη μιας κοινωνίας είναι
ανθρώπινες ετερότητες απέραντης ανθρωπολογικής
ποικιλομορφίας. Ο ψυχικοπνευματικός πυρήνας που
προσδιορίζει κάθε μια ξεχωριστή ανθρώπινη Ύπαρξη είναι
εξ ορισμού αγνώστων ιδιοτήτων. Οτιδήποτε άλλο είναι
προϊόν ευφάνταστων κοινωνικών ψυχολόγων που ψάχνουν για
συνταγές ανθρώπινης συμπεριφοράς. Δεν υπάρχει συνταγή
για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Εάν μια συνταγή υπάρχει
είναι: Πολιτική δημοκρατικά συγκροτημένη και διαρκής
πάλη για συμβατότητα μεταξύ της Πολιτειακής νομιμότητας
και των κανονιστικών ρυθμίσεων της πολιτειακής
διακυβέρνησης.
Η ανθρώπινη φύση κάθε μιας ανθρώπινης οντότητας είναι
πολιτικά πολιτισμένη όταν είναι ενταγμένη μέσα σε ένα
Πολιτειακό πλαίσιο κοινωνικοπολιτικά προσδιορισμένο και
διαρκώς σμιλευμένο από την Πολιτική διαδικασία. Το
νόμιμο δεν είναι πάντα νομιμοποιημένο και η νομιμότητα
εντός της Πολιτείας συναρτάται με την συμβατότητα και
των δύο με το άθλημα της σύμμειξης και μέθεξης
πνευματικών και αισθητών στο πλαίσιο της πολιτικής. Όσο
περισσότερο διίστανται τόσο πιο ασταθής και ευάλωτη
είναι η Πολιτεία και τόσο περισσότερο είναι τρωτή σε
εξωτερικές εισροές ανταγωνιστικών κρατών.
Απαιτείται να επιμείνουμε στο γεγονός ότι ανεξαρτήτως
ιδιοτήτων της ανθρώπινης φύσης (καλή, κακή, αγγελική,
διαβολική κα οτιδήποτε ενδιάμεσο) τα ανθρώπινα
ενεργήματα ταλαντώνονται πάνω σε ένα εκκρεμές με τρόπο
αστάθμητο και απρόβλεπτο. Η ανθρώπινη φύση για να είναι
πολιτικά ενταγμένη και γι’ αυτό πολιτισμένη απαιτείται
το άτομο-πολίτης να πειθαρχεί στην ισχύουσα τάξη. Η
ισχύουσα τάξη είναι ποικίλων βαθμίδων νομιμοποίησης
ανάλογα και αντίστοιχα με τις βαθμίδες δημοκρατικής
συγκρότησης. Η επισήμανση αυτή καμιά σχέση δεν έχει με
τους ορισμούς που κάνουν τα μοντερνιστικά ιδεολογικά
δόγματα για την δημοκρατία.
Δημοκρατία εδώ νοείται κλασικά και γι’ αυτό
ορθολογιστικά. Δημοκρατία σημαίνει ο πολίτης να ασκεί
τον ρόλο του εντολέα επί της εντολοδόχου εξουσίας. Όσο
μεγαλύτερος είναι αυτός ο ρόλος του εντολέα τόσο
περισσότερη δημοκρατία έχουμε και με φορά κίνησης που
κατατείνει στην κορύφωση και στην πραγμάτωση της
πολιτικής ελευθερίας.
Αυτό το ζωντανό άθλημα, ζωντανών ανθρώπων που επιδιώκει
σταθερό κοσμοθεωρητικό, ηθικό και δικαιακό περιβάλλον
δεν υπακούει σε ιδεολογικές τυπολογίες παρά μόνο
απαιτείται να είναι συμβατό με τις ανά πάσα στιγμή
προϋποθέσεις της συλλογικής κοινωνικής ετερότητας μιας
κοινωνικής οντότητας. Προϋποθέσεις που διαρκώς
σμιλεύονται και εξελίσσονται.
Η ισχύουσα τάξη είναι στέρεη όταν πέραν μιας
αποδεκτής/παραδεκτής σχέσης εντολέα πολίτη και
εντολοδόχου εξουσίας υπάρχουν νομιμοποιημένες
διαδικασίες εσωτερικών αλλαγών σύμφωνα με την πολιτική
διάδραση και τις πολιτικές αποφάσεις. Πολιτικές
αποφάσεις, οι οποίες, για να τηρούνται πρέπει να
εκπληρώνουν τους κοινούς εθνικούς σκοπούς (βλ. πίνακα
στο τέλος). Αλληθώρισμα των πολιτών και της πολιτικής
ηγεσίας ως προς αυτούς τους σκοπούς σημαίνει πάντα
πρόβλημα.
Αλληθώρισμα βασικά σημαίνει ότι αντί ακλόνητης
προσκόλλησης στις έσχατες πολιτειακές λογικές μερικοί
προσδοκούν έσχατους άλλους πολιτικούς τόπους
ιδεολογικά-διεθνιστικά προσδιορισμένους που ποτέ δεν
υπήρξαν, δεν υπάρχουν και ποτέ δεν θα υπάρξουν. Για να
παραφράσουμε τον μεγάλο και ποιητικό Αλεξανδρινό
πολιτικό φιλόσοφο, η Πόλις πάντα ακολουθεί όλους τους
πολίτες. Άλλους τόπους δεν θα βρουν όπου και να πάνε ότι
και να κάνουν. Πλην δεν ακούνε όλοι την βοή των
επερχόμενων γεγονότων εάν η πίστη και η νομιμοφροσύνη
στην οικεία Πολιτεία αποδυναμωθεί και διαβρωθεί.
Η Πολιτειακή νομιμότητα είναι κοινωνικοπολιτικά
νομιμοποιημένη όταν υπάρχει συμβατότητα μεταξύ των
πολιτειακών δομών διακυβέρνησης και της συνισταμένης της
κοινής θέλησης των μελών της κοινωνίας. Αυτό απαιτεί
τόσο εθνική ανεξαρτησία που διασφαλίζεται με μια
ορθολογιστική εθνική στρατηγική που εκτιμά σωστά τις
προϋποθέσεις της διεθνούς πολιτικής όσο και διαρκή πάλη
για την σμίλευση εσωτερικής συνοχής δικαιακά
θεμελιωμένης. Το δικαιακά σημαίνει διαρκή συγκρότηση
νομιμοποιημένων νομικών κανόνων ρύθμισης του
προαναφερθέντος κατ’ αλήθειαν κοινού βίου.
Το δίκαιο είναι η τάξη. Η νομιμοποίηση της τάξης και του
δικαίου που την ορίζει εξαρτάται από την «δικαιοσύνη». Η
αντίληψη περί δικαιοσύνης του κάθε ατόμου, είναι, πολύ
φυσιολογικά, διαφορετική από κάθε άλλου ατόμου. Η
συλλογική κρατούσα αντίληψη δικαιοσύνης κάθε στιγμής
προσδιορίζει το δίκαιο και την τάξη κάθε στιγμής και
συμψηφίζει τις ατομικές αντιλήψεις δικαιοσύνης.
Αυτός ο συμψηφισμός και η σταθεροποίηση νομιμοποιημένου
δικαίου και νομιμοποιημένης τάξης, υπαινιχθήκαμε πιο
πάνω, συναρτάται με το ανά πάσα στιγμή Πολιτειακό
«σύστημα» διανεμητικής δικαιοσύνης που σμιλεύει διαρκώς,
σταθεροποιεί και αλλάζει από την Πολιτική που
αναπτύσσεται εντός της Πολιτείας. Η ιδιωτεία ροκανίζει
την Πολιτεία και το αντίστροφό της, δηλαδή ο βαθμός
ένταξης της ατομικής ζωής στην Πολιτειακή ζωή δυναμώνει
το κράτος. Η διαφθορά τα
Όποιος νομίζει ότι τα πιο πάνω είναι εύκολα και γραμμικά
είναι τουλάχιστον πολιτικά ανεύθυνος. Όποιος με
αποφάσεις, ιδιαίτερα αυτές που επιβάλλουν ή υποβάλλουν
ξένοι, ροκανίζει την Πολιτειακή νομιμότητα εγκληματεί
κατά της Πολιτείας.
Η Πολιτειακή νομιμότητα δεν είναι οι νόμοι με την στενή
νομική έννοια του όρου. Είναι κάτι πάρα πολύ βαθύτερο.
Είναι το πνεύμα που διαχέει και διαποτίζει τους πάντες
ενισχύοντας την πίστη, την νομιμοφροσύνη στο κράτος και
την φιλοπατρία. Είναι το συμφέρον του καθενός που, για
να παραφράσουμε τον Θουκυδίδη, αποτελεί την μεγαλύτερη
γέφυρα μεταξύ ανθρώπων και κρατών. Είναι τόσο το
πνευματικό όσο και το υλικό συμφέρον όπως το
αντιλαμβάνεται ο καθείς και που τελικά όλοι μαζί
αποφασίζουν να το επιδιώξουν στο εσωτερικό μιας
Πολιτείας. Είναι οι προϋποθέσεις εσωτερικής τάξης που
επιτρέπει την απόλαυση της συμπεφωνημένης διανεμητικής
δικαιοσύνης και είναι το αίσθημα ασφάλειας ότι η εθνική
ανεξαρτησία, δηλαδή η συλλογική ελευθερία μιας
κοινωνίας, δεν κινδυνεύει.
Σε τελευταία ανάλυση, ένας και μοναδικός
τρόπος υπάρχει να οριστεί η Ελευθερία με όρους πολιτικού
πολιτισμού. Ελευθερία είναι το δικαίωμα απόλαυσης της
ανθρωπολογικής ετερότητας του ατόμου και της κοινωνίας.
Η απόλαυση αυτή σημαίνει δυνατότητα αυτοδιάθεσης, κάτι
που διόλου τυχαία όλα τα κράτη μαζί συμφώνησαν ότι
διασφαλίζεται εάν και όταν διασφαλίζεται η εσωτερική και
εξωτερική κυριαρχία (Υψηλές Αρχές του διεθνούς δικαίου
στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ). Είναι η κοινή
κοσμοθεωρία όλων των Εθνών, δηλαδή η Εθνική Ανεξαρτησία.
Στην κλασική εποχή ονομαζόταν το ιδεώδες της
ανεξαρτησίας και αποτελούσε την μια όψη του ίδιου
νομίσματος και προϋπόθεση της πολιτειακής δημοκρατίας,
ευημερίας και ασφάλειας.
Η διάβρωση των κοσμοθεωρητικών παραδοχών από
λανθασμένες ή ξενόδουλες αποφάσεις που υπηρετούν
αλλότρια συμφέροντα και η πρόκληση ασυμβατότητας μεταξύ
των νομικών ρυθμίσεων και Πολιτειακής νομιμότητας
πλήττει τον πυρήνα των έσχατων λογικών της Πολιτείας και
θίγει θανάσιμα το έσχατο συμφέρον επιβίωσης. Το συμφέρον
επιβίωσης ασφαλώς και είναι έσχατο και προϋπόθεση
αυτοσυντήρησης είναι να εδράζεται πάνω σε μια ακλόνητη
Πολιτειακή νομιμότητα. Ακόμη και όταν αυτές οι
προϋποθέσεις υπάρχουν, όμως, η απουσία αποτελεσματικής
στρατηγικής οδηγεί στην κατεδάφιση όπως συνέβη στην
Κέρκυρα αλλά και σε χιλιάδες άλλες πολιτείες έκτοτε.
Οι φύλακες του Άρειου Πάγου μιας Πολιτείας
φέρουν μεγάλη ευθύνη για την διαφύλαξη της Πολιτειακής
νομιμότητας με την ευρύτερη, βαθύτερη και πρωτίστως
πολιτική έννοια του όρου. Ιδιαίτερα όταν οι νόμοι
ψηφίζονται κατ’ εντολή ξένων και συνοδεύονται από
ύπουλες πνευματικές διαβρώσεις κάθε είδους. Όταν επίσης
η ψήφιση συνοδεύεται από εκφοβισμούς και εκβιαστικά
διλήμματα που υποθηκεύουν την πολιτική Ελευθερία και την
Εθνική Ανεξαρτησία. Οι πολίτες, κατ’ ουσία, καμιά
συμμετοχή δεν έχουν. Πολύ περισσότερο, εάν αυτοί οι
αντί-Πολιτειακοί νόμοι κατεδαφίζουν την κοινωνία,
θρέφουν εμφύλια σύνδρομα, ενθαρρύνουν την ιδιωτεία και
ενθαρρύνουν την ακύρωση της εθνικής ανεξαρτησίας.
