Ο ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ
(αντίστοιχο κεφάλαιο στο έργο του
Jean-François Mattéi
«Ο ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΥΘΑΓΟΡΙΟΙ»)
Η όψιμη έγγραφη τεκμηρίωση που διαθέτουμε γύρω από τη ζωή του
Πυθαγόρα δεν μας επιτρέπει να ξεχωρίσουμε εύκολα θρύλο και
ιστορία σε ό,τι αφορά την εκπληκτική προσωπικότητα αυτού του
θρησκευτικού αναμορφωτή, που υπήρξε συγχρόνως θαυματοποιός,
μαθηματικός και φιλόσοφος, που στάθηκε προσεκτικός ακροατής της
μουσικής των σφαιρών καθώς και της αρμονίας της πόλεως, και τον
οποίο οι νεώτεροι ερμηνευτές, κατά κύριο λόγο οι
E.R.
Dodds
και
W.
Burkert,
έφτασαν στο σημείο να παραβάλουν με τους σαμάνους της Ανατολής.
Όπως επεσήμαινε από παλιά ο Τσέλερ,
όσο απομακρυνόμαστε από την εποχή του Πυθαγόρα τόσο βλέπουμε να
πληθαίνουν στους όψιμους συγγραφείς οι πληροφορίες γύρω από τον
πυθαγορισμό, γεγονός που μας αφήνει περιθώρια να εικάσουμε την
ύπαρξη αρκετών ύστερων επινοήσεων. Οι δοξογραφίες των αρχών της
χριστιανικής εποχής οφείλονται σε νεοπυθαγορείους όπως ο
Απολλώνιος ο Τυανεύς, ο Μοδεράτος ο Γαδειρίτης ή ο Νικόμαχος ο
Γερασηνός, οι οποίοι φαίνεται να έχουν χρησιμοποιήσει σχεδόν
αδιακρίτως συγγραφείς του 4ου αιώνα π.Χ., όπως τον Αριστόξενο
τον Ταραντίνο, τον Δικαίαρχο τον Μεσσήνιο, τον Ηρακλείδη τον
Ποντικό, τον Τίμαιο τον Ταυρομενίτη, ή, περί τον 1ο
αιώνα π.Χ., τον Αντώνιο Διογένη και τον Αλέξανδρο τον Πολυΐστορα
(οι Φιλοσόφων διαδοχαί του έχουν μάλλον μεταγράψει αρχαία
Πυθαγορικά Υπομνήματα), προτού εμπνεύσουν τους τρεις
Πυθαγόρου Βίους του Διογένη Λαέρτιου, του Πορφύριου και του
Ιάμβλιχου (τέλη του 2ου αιώνα μ.Χ - αρχές του 4ου). Αυτά όλα τα
παραδοσιακά κείμενα έχουν συντεθεί σύμφωνα με ένα λογοτεχνικό
είδος πασίγνωστο κατά την ελληνιστική εποχή, το οποίο
εξιδανικεύει για ηθοπλαστικούς σκοπούς το ηθικό πορτραίτο του
Σοφού ή των θρησκευτικών αδελφοτήτων, είτε πρόκειται για
βαρβάρους (Αιγυπτίους, Ιουδαίους, Εσσαίους, ινδούς
βραχμάνους...) είτε για Έλληνες.
I.
Ε.
Zeller, La philosophie des Grecs,
αελ.
57,
γαλλ.
μτφρ.,
2 t.,
Παρίσι,
1877
και
1882.
(Ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας, εκδ. «Εστία».)
