www

www.ekivolos.gr

http://ekivolosblog.wordpress.com

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ekivolos@gmail.com

«Όποιος σκέπτεται σήμερα, σκέπτεται ελληνικά,

«Κάθε λαός είναι υπερήφανος για την πνευματική του κτήση. Αλλά η ελληνική φυλή στέκεται ψηλότερα από κάθε άλλη, διότι έχει τούτο το προσόν, να είναι η μητέρα παντός πολιτισμού.»

U.Wilamowitz

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
«Τό ἑλληνικό μέτρον εἶναι τό πένθος τοῦ Λόγου» *Παναγιώτης Στάμος*
Κλασσικά κείμενα-αναλύσεις	Εργαλεία Φιλολόγων	Συνδέσεις	Εμείς και οι Αρχαίοι	Η Αθηναϊκή δημοκρατία
Αρχαία Σπάρτη	ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ		Θουκυδίδης	Το Αθηναϊκό πολίτευμα

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΞΑΓΟΡΑ

(σχετικό απόσπασμα από το έργο του Olof Gigon

«ΣΩΚΡΑΤΗΣ»)

Ἡ φιλοσοφία τοῦ Ἀναξαγόρα στὸ σύνολό της εἶναι μία πάρα πολὺ πρωτότυπη, ἂν καὶ κάπως δύσκαμπτη, προσπάθεια νὰ συμβιβασθοῦν θέσεις τῆς ἐλεατικῆς ὀντολογίας μὲ τὴ μιλήσια φυσικὴ φιλοσοφία.[1] Ὑπάρχει μόνον τὸ ὄν. Δὲν ὑπάρχει δηλαδὴ γίγνεσθαι καὶ φθορά. Ὅ,τι γίνεται ἐπιφατικὰ ἀντιληπτὸ ὡς γίγνεσθαι καὶ φθορὰ πρέπει νὰ ἑρμηνευθεῖ διαφορετικά, δηλαδὴ ὡς ἁπλὴ μετακίνηση στὸν χῶρο. Αὐτὸ ὁδηγεῖ στὴ θέση ὅτι μποροῦν νὰ δημιουργηθοῦν «ὅλα ἀπὸ ὅλα», ἐπειδὴ περιέχονταν ἀνέκαθεν «ὅλα σὲ ὅλα». Στὸ χῶμα περιέχονται μόρια σταριοῦ, σ’ αὐτὰ περιέχονται μόρια κρέατος καὶ αἵματος, στὰ ὁποῖα μεταβάλλεται τὸ στάρι, ὅταν τρώγεται ὡς ψωμὶ καὶ εἰσέρχεται σ’ ἕναν ζωντανὸ ὀργανισμό. Ὅλα βρίσκονται μέσα σὲ ὅλα καὶ τὸ ἄτομο ἀντλεῖ τὴν ἰδιοτυπία του ἁπλῶς ἀπὸ τὸ ὅτι γίνονται κυρίως ὁρατὰ μόρια ὁρισμένου εἴδους. Ἡ μεταβολὴ ἑνὸς πράγματος σὲ κάτι ἄλλο σημαίνει ὅτι ὁρισμένα μόρια ὑποχωροῦν, ἐνῶ ἄλλα προωθοῦνται στὸ προσκήνιο.

Ἡ ἀνθρώπινη ἀντίληψη, πάλι, ὀφείλεται στὸ ὅτι ἐπίσης ὅλα βρίσκονται μέσα στὸν ἄνθρωπο καὶ ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ ἀντιδράσει ἀντιληπτικὰ ὅποτε ἐμφανίζονται, ὁρισμένα μόρια τοῦ ἀντικειμένου μαζὶ μὲ ὁρισμένα ἀντίστοιχα (στὸν Ἀναξαγόρα: ἀντίθετα) μόρια, ποὺ ὑπάρχουν μέσα του. Τὰ πάντα ἀνεξαιρέτως περιέχονται λοιπὸν στὸ ἀντιλαμβανόμενο ὑποκείμενο καὶ στὸ ἀντιληπτὸ ἀντικείμενο, καὶ κάθε μεταβολὴ εἶναι μόνο μετακίνηση τῶν χωρικῶν σχέσεων ἐντός τοῦ ὅλου, ἐδῶ καὶ ἐκεῖ.

Θὰ διαπιστώσουμε ὅτι ἡ διδασκαλία τοῦ Πρωταγόρα στηρίζεται ἐξ ὁλοκλήρου σ’ αὐτὰ τὰ θεμέλια, τὰ συμπληρώνει ὅμως μὲ ἕνα θεωρητικὸ-δυναμικὸ στοιχεῖο: ὁ Πρωταγόρας δέχεται θεωρητικὰ ὅτι αὐτὸ τὸ ὅλον ἐδῶ καὶ ἐκεῖ βρίσκεται σὲ διαρκὴ κίνηση. Ταυτόχρονα (καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ σημαντικὸ) λέει ὅτι, ἀφοῦ ὅλα ἀνεξαιρέτως περιέχονται στὸ ὑποκείμενο καὶ στὸ ἀντικείμενο, γι’αὐτὸ καὶ κάθε ἀντίληψη ἀνεξαιρέτως εἶναι ἀληθὴς, ἐπειδὴ ἡ συστοιχία διατηρεῖται ἀκόμὴ καὶ στὶς ἰσχυρότερες μεταβολές. Σχετικὰ θὰ μιλήσουμε παρακάτω...

Λήψη του αρχείου-pdf

[1] Βασικὰ χωρία γιὰ τὴ φιλοσοφία τοῦ Ἀναξαγόρα, Die Fragmente der Vorsokratiker 59A 41, 92, B 6, 10-12.