Ο Ηράκλειτος αποτελεί το κρίσιμο κομβικό σημείο στην εξέλιξη του αρχαϊκού ελληνικού στοχασμού. Η ιωνική φυσική δέχεται δύο σοβαρά πλήγματα: Στην στατική ύλη αντιπαρατίθεται η ηρακλείτεια δυναμική σχέση ως νέα σύλληψη της πραγματικότητας. Στην αντίληψη της υπεροχής της μίας υλικής αρχής επί της ποικιλίας, που τελικά ανάγεται σε αυτήν, αντιπαρατίθεται η ισορροπία και εναλλαγή μεταξύ των δύο οντολογικά ισότιμων σκελών «ἕν» - «πάντα», τα οποία συνέχονται σε μια αφανή αρμονία μέσω της σύγκρουσης. Ο Ηράκλειτος καλεί, επομένως, τους ανθρώπους να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο του σκέπτεσθαι. Αντί της φαινομενικής σταθερότητας του υλικού κόσμου, να δουν τη συνεχή αντιπαράθεση των αντιθέτων που εκφράζεται με την αέναη διεργασία κίνησης και εναλλαγής· και πίσω από αυτήν τη σύγκρουση των αντίθετων τάσεων να συλλάβουν την κρυμμένη δυναμική σχέση του «μέτρου», του «λόγου», της αρμογής των πάντων σε μια αρμονική «ισορροπία» που αποκλείει στον αιώνα την ολοσχερή υπεροχή του ενός και, αντιστοίχως, την τελειωτική καταστροφή του άλλου…

Για τον Ηράκλειτο, όπως θα πει ο K.Reinhardt, το γίγνεσθαι είναι στ’ αλήθεια πραγματοποιήσιμο, καθώς το Είναι καθίσταται δυνατό μόνο μέσω του γίγνεσθαι.