Το ύφος της γραφής του Θουκυδίδη κι η αλήθεια
σχόλια της
Emily Greenwood
(από το έργο της
"Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ και διαμόρφωση της
ιστορίας")
Ο Θουκυδίδης δεν εξετάζει πουθενά τις επιπτώσεις του ύφους
γραφής του στην ακρίβεια και αξιοπιστία του έργου του· είδαμε όμως πως
επικρίνει την αξιοπιστία εκδοχών του παρελθόντος στα έργα ποιητών, με
βάση ότι οι ποιητές είναι επιρρεπείς στον εξωραϊσμό (1.21.1). Επί πλέον,
στο ίδιο τμήμα, τοποθετεί τη δική του περιγραφή για την πρώιμη ελληνική
ιστορία μακριά από περιγραφές πεζογράφων, που συνθέτουν τα έργα τους με
στόχο το ελκυστικότερο αντί του αληθέστερου. Αυτή η κριτική άλλων
εκδοχών του παρελθόντος συνθέτει έναν παράγοντα που φέρνει αντιμέτωπες
περιγραφές μεγάλης δεξιοτεχνίας και σαγήνης με αξιόπιστες περιγραφές που
ενδιαφέρονται για την αλήθεια. Αν και πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας
τη συγκριτική αντιπαράθεση του Θουκυδίδη, είδαμε πως το Εγκώμιο
του Γοργία ότι αλήθεια και κόσμος (τόσο
«διάταξη» όσο και «εξωραισμός») είναι δύο
ξεχωριστά πράγματα ή ότι μπορούν να χωριστούν. Αν μεταφράσουμε τη δήλωση
του Γοργία σε μεταμοντέρνα κριτική, είναι περίπου σαν να λέμε ότι η
αλήθεια, σε λεκτικές περιγραφές, θα πάσχει πάντοτε από αφηγηματοτεχνικές
επινοήσεις της φανταστικής λογοτεχνίας: δεν μπορούμε να εκφράσουμε την
αλήθεια, χωρίς να καταφύγουμε στις διάφορες δυνατότητες της γλώσσας
(σύνταξη, γραμματική, ρητορική). Δικαιολογημένε επομένως ρωτάμε αν η
αφηγηματική αλήθεια, που αναγκαστικά περιλαμβάνει αφηγηματοτεχνικές
επινοήσεις της φανταστικής λογοτεχνίας, παρουσιάζει πρόβλημα για τη
δέσμευση του Θουκυδίδη να προσφέρει αξιόπιστη περιγραφή του παρελθόντος,
και αν ο Θουκυδίδης προέβλεψε αυτό το πρόβλημα…
…Όμως θα έπρεπε να προβληματίσει τον αναγνώστη ότι και ο Θουκυδίδης
προσφέρει λόγον, περιγραφή, που παρόμοια έχει τη
δυνατότητα να παραπλανήσει όσους τη διαβάζουν, παρά το γεγονός ότι η
πρόθεση εξαπάτησης ομολογουμένως απουσιάζει στην περίπτωση του
Θουκυδίδη…
…Μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο Θουκυδίδης, αποφεύγοντας επιμελώς να
αναφερθεί στο έργο του ως λόγον, αποστασιοποιεί τον εαυτό
του από την παραπλανητικότητα του λόγου, όπως για
παράδειγμα σκιαγραφείται στην πραγματεία του Γοργία, και υπερβαίνει του
διαγωνισμούς πειθούς, στους οποίους εμπλέκονται οι πρωταγωνιστές της
αφήγησής του.
