ΕΚΗΒΟΛΟΣ

www.ekivolos.gr

http://ekivolosblog.wordpress.com

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ekivolos@gmail.com

«Όποιος σκέπτεται σήμερα, σκέπτεται ελληνικά,

«Κάθε λαός είναι υπερήφανος για την πνευματική του κτήση. Αλλά η ελληνική φυλή στέκεται ψηλότερα από κάθε άλλη, διότι έχει τούτο το προσόν, να είναι η μητέρα παντός πολιτισμού.»

U.Wilamowitz

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
«Τό ἑλληνικό μέτρον εἶναι τό πένθος τοῦ Λόγου» *Παναγιώτης Στάμος*
Κλασσικά κείμενα-αναλύσεις	Εργαλεία Φιλολόγων	Συνδέσεις	Εμείς και οι Αρχαίοι	Η Αθηναϊκή δημοκρατία
Αρχαία Σπάρτη	ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ		Θουκυδίδης	Το Αθηναϊκό πολίτευμα

Το σεξ στον αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό

Ανδρέας Πετρίδης,

Παιδίατρος

Ετυμολογικά ο όρος μυθολογία σημαίνει "λόγος περί των μυθικών παραδόσεων ενός λαού". Από τα σπουδαιότερα και θελκτικότερα κεφάλαια της παγκόσμιας μυθολογίας είναι η Ελληνική μυθολογία, που δεν αποτελεί απλά μια συλλογή μύθων αλλά κλείνει μέσα της ένα πλήρες σύστημα ηθικής.

Στον αρχαίο κόσμο η θεότητα δεν είναι μία απόλυτη και υψηλή ηθική ιδέα απρόσιτη από κάθε ανθρώπινη αδυναμία, όπως συμβαίνει στις σύγχρονες θρησκείες. Λαός εύθυμος, με σκωπτική διάθεση και πηγαίο, ανεξάντλητο χιούμορ, οι αρχαίοι Έλληνες έδωσαν μια περισσότερο ανθρώπινη διάσταση στις θεότητές τους. Ο αρχαίος Έλληνας προσέδωσε στους Θεούς γήινες αδυναμίες, ανθρώπινα χαρακτηριστικά και παρασκηνιακά τεχνάσματα όπως αυτά που μεταχειρίζονται και ο ίδιος στη καθημερινή του ζωή.

Ο Όμηρος και ο Ησίοδος, συνεχίζοντας και ανακαινίζοντας τους μύθους, δημιούργησαν ένα κόσμο περιπετειώδη και αμοραλιστικό, όπου οι ήρωες περνούσαν το χρόνο τους από κρεβάτι σε κρεβάτι, ή επιτελώντας τους γνωστούς άθλους των. O Δίας , ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων, συμβόλιζε για τους αρχαίους Έλληνες την παντοδυναμία και την απόλυτη εξουσία. Παρα τα πολλά καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του, πάντα του έμενε χρόνος ώστε να ξελογιάζει κάποια θεά ή κάποια όμορφη βασιλοπούλα και να προκαλεί έτσι τη ζήλια της νόμιμης γυναίκας του, της Ήρας. Δίκαια ο Δίας ονομάστηκε πατέρας των θεών και των ανθρώπων. Πραγματικά, πολλοί Ολύμπιοι αλλά και μικρότερες θεότητες, όπως επίσης και ένα πλήθος από επώνυμους ήρωες διαφόρων πόλεων ήταν παιδιά του.
Στα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας του, ο Δίας ζευγάρωσε με δυο Τιτανίδες. Πρώτα με τη Θέμιδα, την προσωποποίηση της δικαιοσύνης. Απ' αυτήν απέκτησε τις τρεις Ώρες και τις τρεις Μοίρες που όριζαν την τύχη των ανθρώπων και των θεών. Από την Τιτανίδα Μνημοσύνη, την προσωποποίηση της ανάμνησης, μετά από εννιά νύχτες συνεχούς ζευγαρώματος, απέκτησε τις εννιά Μούσες, Από την Ωκεανίδα Ευρυνόμη ο Δίας απέκτησε τις τρεις Χάριτες. Το κυρίαρχο ζευγάρι του Ολύμπου, Δίας -¨Ηρα, απέκτησε τρία παιδιά, την αιώνια έφηβη Ήβη, που την έδωσαν ως σύζυγο στον Ηρακλή όταν έγινε αθάνατος, τον πολεμόχαρο Άρη και το θεϊκό σιδηρουργό ¨Ηφαιστο. Βέβαια, ζούσαν μια πολυτάραχη συζυγική ζωή μια και η παράφορη ζήλια της Ήρας δεν μπορούσε ν' αντέξει τις συνεχείς ερωτικές περιπέτειες του άντρα της. Αρκετές φορές μάλιστα αποπειράθηκε να εγκαταλείψει τη συζυγική εστία. Ο παντοδύναμος Δίας έβρισκε πάντα τον τρόπο να τη φέρει πίσω. Πάντα τη διαβεβαίωνε πως οι εξωσυζυγικές του περιπέτειες δε σήμαιναν τίποτε γι' αυτόν και ότι η ίδια ήταν η μόνη γυναίκα που του προκαλούσε τον πραγματικό πόθο.

Ο Δίας ερωτεύτηκε κάποτε και τη Δήμητρα, την άλλη αδερφή του. Αυτή τον απωθούσε για πολύ καιρό. Τελικά ο παντοδύναμος θεός ικανοποίησε κι αυτό του το πάθος, που είχε ως αποτέλεσμα τη γέννηση της Περσεφόνης. Ακόμη, ο Δίας ενώθηκε με τη Σελήνη, που γέννησε την Έρση και την Πανδία, όπως επίσης και με τη Νύμφη Θύβρη, που γέννησε τον τραγοπόδαρο Πάνα, θεό της γονιμότητας.

Ο έρωτας του Δία για την Ευρώπη

Πολύ πιο γνωστός είναι ο μύθος που διηγείται τον έρωτα του Δία για την Ευρώπη. Αυτή ήταν κόρη του βασιλιά της Συρίας. Μια μέρα που έπαιζε με τις φίλες της στα λιβάδια και μάζευε λουλούδια, ο θεός την αντίκρισε και αμέσως τον χτύπησε ο έρωτας. Για να πλησιάσει την κοπέλα μεταμορφώθηκε σε ήμερο ταύρο. Αυτή άρχισε να χαϊδεύει το δυνατό ζώο και ανέβηκε στη ράχη του. Αμέσως, ο Δίας-ταύρος άρχισε να τρέχει με αστραπιαία ταχύτητα. Η Ευρώπη έκλαιγε μα δεν μπορούσε να πηδήξει από τον ταύρο γιατί θα σκοτωνόταν. Ο μεταμορφωμένος θεός διέσχισε τη θάλασσα και έφτασε στην Κρήτη. Εκεί μέσα σε μια σπηλιά έσμιξε με τη νεαρή βασιλοπούλα. Καρποί αυτού του ζευγαρώματος ήταν ο Μίνωας και ο Ραδάμανθης. Μετά από λίγο καιρό η Ευρώπη παντρεύτηκε ένα βασιλιά του νησιού, τον Αστέριο, που υιοθέτησε τα παιδιά του Δία.

H Ήρα είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες μορφές του αρχαίου ελληνικού Δωδεκάθεου. Κόρη του Κρόνου και της Ρέας, μοναδική νόμιμη σύζυγος του Δία, θεά των ουρανών, προστάτιδα του γάμου και των παντρεμένων, ιδιαίτερα, γυναικών και προσωποποίηση της συζυγικής πίστης. Η Ήρα ενσαρκώνει τις αρετές και τα ελαττώματα της παντρεμένης γυναίκας. Είναι η πιστή και αφοσιωμένη, η τρυφερή και υποταγμένη στον κύριο και αφέντη της γυναίκα, αλλά και η δυναμική και πολυμήχανη, εριστική και γκρινιάρα, καταπιεστική και ζηλόφθονη, παθιασμένη και εκδικητική σύζυγος. Η εκδίκησή της, αφρισμένη κατεβασιά, σαρώνει τα πάντα στο πέρασμά της. Μάχεται, αγωνίζεται απεγνωσμένα για ό,τι δικαιωματικά της ανήκει, για το αντικείμενο του πόθου της.

Λαός εύθυμος, με σκωπτική διάθεση και πηγαίο, ανεξάντλητο χιούμορ, οι αρχαίοι Έλληνες έδωσαν μια περισσότερο ανθρώπινη διάσταση στις θεότητές τους. Φαντάστηκαν το γάμο της Ήρας και του Δία ένα πεδίο διαρκούς αντιπαλότητας, αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων και το βασιλιά θνητών και αθανάτων, το νεφεληγερέτη, αστραποβόλο και κεραυνοβόλο Δία, να κατατρέχεται ασταμάτητα από μια ζηλόφθονη και εκδικητική σύζυγο και να καταφεύγει σε τεχνάσματα και μηχανορραφίες για να αποφύγει τις θυελλώδεις εκρήξεις της οργής της. Εκείνος, υπερόπτης, άστατος και άπιστος σύζυγος, τσάκιζε συχνά την αξιοπρέπειά της και πλήγωνε ανεπανόρθωτα τη γυναικεία περηφάνια της. Δε δίσταζε, μάλιστα, να καυχιέται, μπροστά της, για τις αμέτρητες περιπέτειές του με θεές και θνητές. Εκείνη, αδάμαστη και αγέρωχη, επικαλούνταν την τιμημένη καταγωγή της και πρόβαλλε τα αναφαίρετα δικαιώματά της -την ιδιότητά της, της νόμιμης συζύγου.

Η Ήρα ήταν εκείνη που απομυθοποιούσε, στα μάτια των Ελλήνων, την εξουσία του άντρα αφέντη, του κύρη, του συζύγου. Στο όνομα της Ήρας, η Γυναίκα έπαιρνε την εκδίκησή της από τον Άντρα, στα πλαίσια μιας καλά οργανωμένης ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Η Αφροδίτη, θεά του έρωτα και της ομορφιάς, σμίγοντας με τον Ερμή, γέννησε τον Ερμαφρόδιτο, πού’ χε χαρακτηριστικά και των δύο φύλων, ενώ από την ένωσή της με τον Διόνυσο γεννήθηκε ο Πρίαπος, του οποίου το πέος του βρισκόταν σε μόνιμη στύση.
Εξίσου λάγνοι με τους Θεούς ήταν και οι ήρωες. Λέγεται πως ο Ηρακλής είχε διακορεύσει πενήντα παρθένες σε μια νύχτα. Όντας συγχρόνως αμφισεξουαλικός είχε και σχέση με τον ανιψιό του Ιόλαο. Ο Θησέας, ο αγαπημένος ήρωας των Αθηναίων, αποπλάνησε σχεδόν τόσες παρθένες, όσοι ήταν κι οι ληστές που εξόντωσε στον πολυτάραχο βίο του.

Η άποψη των Αθηναίων και Σπαρτατών

Επιστρέφοντας πάλι στους κοινούς θνητούς, και ειδικά τις γυναίκες, ήταν ασυνήθιστο να γνωρίσουν άλλο άντρα εκτός από τον σύζυγό τους. Ο Πλούταρχος αναφέρει την ιστορία του τύραννου Ιέρωνα, τον οποίο πρόσβαλε ένας αντίπαλός του, λέγοντάς του πως μύριζε άσχημα το στόμα του. Όταν αργότερα ρώτησε τη γυναίκα του γιατί δεν του τόπε, εκείνη με αφέλεια απάντησε: «Πίστευα πως όλοι οι άνδρες μύριζαν έτσι».

Η άποψη των Αθηναίων για την καλή σύζυγο ήταν περίπου η εξής: Έπρεπε να είναι αγνή, επιδέξια στο νοικοκυριό και στη διαχείριση των εισοδημάτων του άντρα της. Σημαντικό ήταν φυσικά να τεκνοποιήσει, γι’ αυτό υπολογίζεται ότι είχε σεξουαλική επαφή τουλάχιστο τρεις φορές τον μήνα» μέχρι να ρυθμιστεί η εκκρεμότητα της διαδοχής.
Η αποχή απ’ το σεξ συνιστούσε συχνά μια πολύ καλή αντισυλληπτική μέθοδο. Για τον περιορισμό των γεννήσεων να μη ξεχνούμε και τον Αριστοτέλη, που συνιστούσε ως αντισυλληπτικό, ελαιόλαδο ανακατεμένο με εκχύλισμα κέδρου και αλοιφή μολύβδου ή λιβάνι, το οποίο έπρεπε να αλειφτεί στην περιοχή του κόλπου, όπου πέφτει ο σπόρος. Φαίνεται ωστόσο πως οι Αθηναίες γυναίκες δεν χρειάζονταν συμβουλές είτε για την άμβλωση είτε για την αντισύλληψη, αφού όπως προαναφέραμε η ερωτική τους δραστηριότητα ήταν κατά κανόνα αραιή, διοχετεύοντας έτσι αρκετή από την ενέργειά και τον συναισθηματισμό τους στη φροντίδα των αρσενικών παιδιών τους.

Οι Σπαρτιάτες πάλι κοροϊδεύονταν από τον Πλούταρχο για τον τρόπο που έβλεπαν τον γάμο. Ο σύζυγος ζούσε τον περισσότερο καιρό με τους φίλους του, από τους οποίους κάθε τόσο ξεγλυστρούσε, για να επισκεφτεί τη γυναίκα του. Μερικές φορές αποκτούσαν παιδιά, σπάνια βλέποντας τη γυναίκα τους στο φως της μέρας. Τόσο στη Σπάρτη όσο και στην Αθήνα, οι πολυμελείς οικογένειες στις ευγενείς και εύπορες τάξεις ήταν σχεδόν άγνωστο φαινόμενο, κάτι που συνέβαλε τελικά και στη δημογραφική παρακμή της πόλης–κράτους.

Οι παραμελημένες όμως σύζυγοι δεν έμεναν πάντα κλεισμένες σπίτι, να κλαίνε τη μοίρα τους. Παρόλες τις δυσκολίες, κάποιες κατάφερναν να βρουν αλλού παρηγοριά, με τη βοήθεια μαστρωπών που αφθονούσαν στην πόλη. Οι περισσότερες όμως φαίνεται πως επέλεγαν τις λιγότερο επικίνδυνες μεθόδους του αυνανισμού ή της ομοφυλοφιλίας. Για τους Έλληνες ο αυνανισμός, ο οποίος μάλιστα αναφέρεται ιδιαίτερα στην αττική κωμωδία, δεν ήταν είδος διαστροφής αλλά δικλείδα ασφαλείας. Το γεγονός της ευρείας χρήσης του αυνανισμού δεν έλυνε μόνο τις σεξουαλικές ελλείψεις των αρχαίων ελληνίδων συζύγων, αλλά χαροποιούσε και κάποιους ειδικούς εμπόρους, κυρίως αυτούς της Μιλήτου που ήταν κέντρο παραγωγής και εξαγωγής ολίσβου, ενός υποκατάστατου του πέους. Φαίνεται πως αυτή η απομίμηση φτιαχνόταν είτε από ξύλο είτε από φουσκωμένο δέρμα αλειμμένο συνήθως με λάδι ελιάς πριν από τη χρήση.

Το υποκατάστατο του ανδρικού οργάνου χρησιμοποιείτο βέβαια και στον λεσβιακό έρωτα, που ήταν γνωστός σε Αθήνα και Σπάρτη, προπάντων όμως στη Λευκάδα και τη Λέσβο. Το πρώτο εικονογραφημένο βιβλίο με λεσβιακές στάσεις λέγεται πως γράφτηκε από μια Λευκαδίτισσα, τη Φιλαινίδα. Όμως όλοι θεωρούσαν επίκεντρο του λεσβιακού έρωτα τη Λέσβο, το ελληνικό νησί που η «φλεγόμενη Σαπφώ ερωτεύτηκε και τραγούδησε».

Η δέκατη Μούσα

Δεν γνωρίζουμε πολλά για την ποιήτρια και συνεπώς ούτε και για την ποίησή της, που γράφτηκε στην αιολική διάλεκτο. Λέγεται πως διηύθυνε μια ακαδημία για νεαρές κυρίες και την αποκαλούσαν «η Δέκατη Μούσα». Το επίθετο «φλεγόμενη», που της προσέδωσε ο Λόρδος Μπάυρον, φαίνεται πως της ταίριαζε πολύ. Τα διασωθέντα αποσπάσματα – τα περισσότερα από τα οποία απευθύνονταν στις μαθήτριες της ακαδημίας - δονούνται από ένα πάθος κάθε άλλο παρά πνευματικό. Ακούστε μεταφρασμένους στη νεοελληνική μερικούς από τους στίχους της:

« κι ανάμεσα σε μαλακά σκεπάσματα χνουδάτα

με προσοχή την πλάγιασε,

α, να’ ταν πάντα το κεφάλι ν’ ακουμπάς

σε τέτοιας φιλενάδας τρυφερής τα στήθη

-----------------------------------------------

Γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν,

πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια, βασιλέψανε,

και μόνο εγώ κείτομαι εδώ μονάχη κι έρημη

ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει

ο Έρωτας που παραμύθια πλάθει

μου άρπαξε την ψυχή μου και την τράνταξε

ίδια καθώς αγέρας από τα βουνά

περνά μέσα απ’ τους δρυς φυσομανώντας…»

Στην Αρχαία Ελλάδα ίσχυε ότι η γονιμότητα δόθηκε απ’ τις γυναίκες στους άνδρες, κάτι που διαφαίνεται από τη θρησκευτική παράδοση αλλά και τις φαλλικές παραστάσεις. Ο φαλλός του Δία έγινε η μήτρα για τη γένεση των Θεών και σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν ο Δίας που γέννησε τους Θεούς.

Όσο για τους θνητούς άνδρες, αυτοί ήταν κάτοχοι των πάντων. Τα αρσενικά παιδιά στέλλονταν για εκπαίδευση σε ιδιωτικά πολυέξοδα σχολεία, κάτι που δεν γινόταν με τα κορίτσια και τις γυναίκες γενικότερα. Οι τελευταίες ούτε καν στο γάμο δεν είχαν δικαιώματα, αφού ο πατέρας έδινε και προίκα για να τις πάρουν από το πατρικό σπίτι. Αυτή η μορφή κατάφωρης ανδροκρατίας εκφράστηκε συμβολικά με τη λατρεία του φαλλού. Οι άνδρες παριστώνται γενικά γυμνοί, καθώς και οι στρατιώτες-οπλίτες. Παντρεμένες ή ενάρετες γυναίκες απεικονίζονται ενδεδυμένες, ακόμα κι αν σε κάποια καλλιτεχνικά έργα απεικονίζονται μαζί με τους γυμνούς άντρες τους. Στους άνδρες κατά κανόνα άρεσε να αναπαριστάται με κομψότητα το πέος τους στα γλυπτά καλλιτεχνήματα. Στην πρώιμη ελληνική τέχνη υπήρχε συχνά και η τάση ν’ αποδίνεται σ’ αυτό ένα ιδιαίτερα μεγάλο μέγεθος. Κάποιες φορές ακόμα μορφοποιείτο ένας διπλός φαλλός, ή δινόταν το σχήμα του φαλλού σε διάφορα φυτά. Ακόμα και κεφαλές ζώων απεικονίζοντο με τέτοιο τρόπο.

Η λατρεία του Διόνυσου γινόταν κάθε χρόνο με μεγάλη παρέλαση, στην οποία οι άνδρες μετέφεραν ένα τεράστιο φαλλό διαμέσου των πόλεων. Αλλά και στο ναό της Αφροδίτης στην Ακρόπολη, ο βωμός έκλεινε προς τα πάνω με σειρά φαλλών. Η αντίληψη των ανδρών για τη γυναικεία σεξουαλικότητα, ήταν ότι οι γυναίκες ζήλευαν τους φαλλούς των ανδρών, που οι ίδιες δεν είχαν. Ήταν ένα σύμβολο εξουσίας που εξασκείτο εις βάρος τους, όχι μόνο κοινωνικά αλλά και στον καθ’ αυτό σεξουαλικό τομέα. Έτσι ο συγκαλυμμένος βιασμός μπορεί να πει κανείς πως ήταν συχνό φαινόμενο, καθώς εθεωρείτο ως ένα δικαίωμα κυριαρχίας του ανδρικού πληθυσμού. Εξάλλου αρχιβιαστής ήταν και ο ίδιος ο Δίας, ο βασιλιάς των Θεών. Βίασε τη Λύδα μεταμορφωμένος σε κύκνο, βίασε τη Δανάη πέφτοντας σαν ψιλή βροχή, κι ακόμα την Αλκμήνη παίρνοντας τη μορφή του συζύγου της. Αλλά και άνδρες βίασε Ο Δίας, όπως τον νεαρό και τρυφερό Γανυμήδη. Για τους κοινούς τώρα ανθρώπους ήταν συνηθισμένο να βιάζουν πόρνες, τους σκλάβους και τις γυναίκες τους.

Ελληνίδες σύζυγοι

Όπως είπαμε και προηγουμένως, οι πατεράδες έδιναν προίκα στους άνδρες για να παντρευτούν τις κόρες τους και να τις απαλλαγούν μ’ αυτό τον τρόπο. Μετά η γυναίκα γινόταν κτήμα του άνδρα, στην Αθήνα συνήθως στην ηλικία των δεκατεσσάρων-δεκαπέντε χρονών. Στη Σπάρτη, όπου η γυναίκες είχαν περισσότερη εκτίμηση, τούτο γινόταν κάπως αργότερα, στην ηλικία των δεκαοχτώ. Γενικά οι γυναίκες δεν είχαν κοινωνική συμμετοχή μαζί με τους άνδρες τους. Στις παντρεμένες δεν επιτρεπόταν να περπατάν καν μονάχες στο δρόμο, αλλά έπρεπε να συνοδεύονται από κάποιο σκλάβο ή άλλο ακόλουθο. Δεν επιτρέπετο επίσης να μορφώνονται οι γυναίκες αλλά ούτε να διδάσκονται γραφή και ανάγνωση. Ήταν κοινή πρακτική για τους άνδρες να κλείνουν τις συζύγους μέσα στο σπίτι, όταν έβγαιναν έξω. Σεβαστές κυρίες έπρεπε να έχουν πάντα καλυμμένα τα μέλη του σώματός των, ακόμα και σε καλλιτεχνικές ερωτικές απεικονίσεις, όπου μόνο οι άντρες παριστάνοντο γυμνοί. Της συζύγου οι ευθύνες και το μοναδικό καθήκον περιορίζονταν στη γέννηση νόμιμων παιδιών και στην οικιακή εργασία. Οι γυναίκες-σύζυγοι γενικότερα ήταν ένα συμπλήρωμα των σεξουαλικών αναγκών των αντρών τους, οι οποίοι πολύ συχνά κατέφευγαν στους δούλους και στις πόρνες.

Ανδρική Ομοφυλοφιλία

Αν αι η ανδρική ομοφυλοφιλία ήταν συχνή στην αρχαία Ελλάδα, ίσχυε μια λογοκρισία στην εκτεταμένη καλλιτεχνική προβολή της. Σε ζωγραφιές, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες απεικονίζονται μαζί ενδεδυμένοι, εξαίρεση αποτελούσαν ομοφυλόφιλες πόρνες που αναπαρίσταντο γυμνές. Μία ανεκτή υπαλλακτική επιλογή ήταν για τον Έλληνα άνδρα ο νεαρός έφηβος κάτω των 17 ετών. Ο μεγαλύτερος ήταν ο εραστής, ενώ ο νεαρότερος ήταν ο ερωμένος. Ο πρώτος ήταν υπεύθυνος για την παιδεία και την οικονομική στήριξη του αγοριού. Κυκλοφορούσαν συχνά μαζί στο γυμνάσιο και στην αγορά.( Εκπληκτική ήταν η πεποίθηση των αρχαίων Ελλήνων ότι το σπέρμα εμπεριείχε σοφία και δύναμη, που μπορούσε να μεταδοθεί στον έφηβο από τον γεροντότερο μέσω της σεξουαλικής επαφής). Αλλά και τα έργα του Πλάτωνα είναι γεμάτα παιδεραστικών νύξεων, κάτι που παραπέμπει στο γεγονός, ότι κοινωνικά ήταν αποδεκτή αυτή η μορφή ομοφυλοφιλίας.

Η πορνεία: Εταίρες και παλλακίδες

«Έχουμε εταίρες για την ευχαρίστησή μας, παλλακίδες για τις καθημερινές μας ανάγκες και συζύγους για να μας κάνουν νόμιμα παιδιά και να φροντίζουν το νοικοκυριό» σημείωνε χαρακτηριστικά αρχαίος κλασσικός συγγραφέας. Μετά από μια περίοδο συγκρατημένου ενδιαφέροντος, οι Αθηναίοι από τον 4ο αιώνα και μετά άρχισαν σιγά- σιγά να ενδιαφέρονται ξανά για τις γυναίκες, όχι όμως τις συζύγους τους. Αυτό οφειλόταν κατά κύριο λόγο στον ολοένα αυξανόμενο πλούτο, που σήμαινε πως οι άντρες είχαν στη διάθεσή τους περισσότερο χρόνο και χρήμα. Στην τέχνη τα σημάδια από αυτή την εξέλιξη ήταν φανερά: μέχρι τότε τα αγάλματα των κούρων ήταν γυμνά, ενώ τα γυναικεία ήταν ντυμένα. Τώρα το πέπλο γλιστράει από το γυναικείο κορμί. Όμως πάνω απ’ όλα η χαλαρότερη στάση απέναντι στις γυναίκες ευνόησε την πορνεία. Οι θεραπαινίδες της Αφροδίτης είχαν τόση δουλειά ώστε μια από αυτές, η Μετίχη, πήρε το παρατσούκλι Κλεψύδρα, επειδή υπολόγιζε τον χρόνο επίσκεψης των πελατών της παρακολουθώντας την κλεψύδρα.

Πρώτες στην ιεραρχία των ιερόδουλων της εποχής βρίσκονταν οι εταίρες: όμορφες, ταλαντούχες, πνευματώδεις, που γνώριζαν συχνά όχι μόνο την κλασική λογοτεχνία αλλά και άριστα λογιστικά. Οι Αθηναίοι αγαπούσαν τις εταίρες επειδή εύρισκαν σ’ αυτές όλα όσα απαγόρευαν στις γυναίκες τους να μαθαίνουν ή να κάνουν. Δεν είχαν το δικαίωμα που το είχαν όμως οι εταίρες- να τρώνε στο ίδιο τραπέζι με τους άντρες, όπου έπρεπε να είναι κανείς αρκετά πληροφορημένος σχετικά με την πνευματική και δημόσια ζωή, για να μπορεί να παρακολουθήσει μια έξυπνη συζήτηση. Έτσι οι περισσότερες γυναίκες γνώριζαν για τον έρωτα μόνο όσα τις μάθαιναν οι άντρες τους, οι οποίοι δεν επεδίωκαν να προσφέρουν ηδονή αλλά ενδιαφέρονταν κυρίως για το τελικό προϊόν της παραγωγής, δηλαδή τα παιδιά τους. Τελικά οι εταίρες περνούσαν ασύγκριτα καλύτερα από τις παντρεμένες, κάποιες δε από αυτές ήταν ιδιαίτερα πετυχημένες και στον πολιτικοκοινωνικό βίο: Λέγεται πως η Θαργηλία από την Ιωνία, που έδρασε επαγγελματικά τον 6ο αιώνα, υπηρέτησε ως κατάσκοπος του Μεγάλου Βασιλέα των Περσών, πείθοντας τους διακεκριμένους εραστές της να παραδώσουν ειρηνικά την Ιωνία στην περσική κυριαρχία.

Μια άλλη, η Θαίδα η Αθηναία, ερωμένη του Μεγάλου Αλεξάνδρου, φαίνεται πως ήταν υπεύθυνη για το κάψιμο της Περσέπολης. Επιφανέστερη όμως ανάμεσα στις εταίρες ήταν μάλλον η Ασπασία, που διατηρούσε λογοτεχνικό και πολιτικό σαλόνι στην Αθήνα, δεχόμενοι επισκέψεις από τους ισχυρότερους άνδρες της εποχής. Ο Περικλής του χρυσού αιώνα απαρνήθηκε για χάρη της τη γυναίκα και τα παιδιά του. Οι εταίρες γνώριζαν ότι τα θέλγητρά τους δε θα κρατούσαν για πάντα και στόχος τους ήταν να εξασφαλίσουν τα γεράματά τους. Παράδειγμα η Φιλουμένη, που σε γράμμα σε κάποιον εραστή της ξεκαθαρίζει την κατάσταση συνοπτικά: “Γιατί μου γράφεις μεγάλα γράμματα; Εγώ θέλω πενήντα χρυσά νομίσματα, όχι γράμματα. Αν μ’ αγαπάς, ξεπλήρωσέ με. Αν πιο πολύ αγαπάς τα χρήματά σου, μη με ξαναενοχλήσεις».

Κατώτερες από τις εταίρες στην κοινωνική ιεραρχία βρίσκονταν οι παλλακίδες, για τις οποίες ελάχιστα γνωρίζουμε. Φαίνεται πως η συνήθεια να συντηρεί κανείς παλλακίδες ως «αναπληρωματικές συζύγους» ξεθώριασε στην κλασική εποχή εξαιτίας του σκληρού ανταγωνισμού από τις τετραπέρατες εταίρες και τα φτηνά κορίτσια των οίκων ανοχής. Φυσικά κι οι συνθήκες ζωής μιας παλλακίδας δεν ήταν και πολύ ευχάριστες. Δεν χαιρόταν την ανεξαρτησία της εταίρας ούτε δικαιούτο νομική προστασία και μπορούσε ο αφέντης της να την πουλήσει, ακόμα και σε οίκο ανοχής, αν το ήθελε.

Όσον αφορά τους οίκους ανοχής, τους βρίσκουμε ήδη από τις αρχές του 6ο αιώνα, όταν ο Σόλων ο νομοθέτης τους καθιέρωσε θεσμικά στην πόλη. Στην αρχή φαίνεται πως δεν πήγαιναν και τόσο καλά, αλλά κατά τον 4ο αιώνα σημειώθηκε αυξημένη ζήτηση. Τα κορίτσια περίμεναν στην αράδα έξω από τους οίκους « με στήθη γυμνά και φορέματα αραχνοΰφαντα…». Η αμοιβή για τα κορίτσια ήταν προαιρετική και κυμαινόταν από έναν οβολό μέχρι ένα στατήρα, δηλ. είκοσι έως τετρακόσιες δραχμές, ανάλογα με την κατηγορία του οίκου και τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Οι ιδιοκτήτες πλήρωναν ένα ετήσιο φόρο στην πολιτεία. Η πορνεία ανθούσε ιδιαιτέρως σε πόλεις-περάσματα. Η Κόρινθος λόγου χάρη με τα δύο λιμάνια της και το ακμάζον θαλάσσιο εμπόριο, ήταν γεμάτη οίκους ανοχής και ιερόδουλες του δρόμου, έτοιμες να εξυπηρετήσουν εμπόρους και ναυτικούς. Λέγεται πως στον ναό της Αφροδίτης σ’ αυτή την πόλη συνωστίζονταν περισσότερες από χίλιες εταίρες.

Οι αρχαίοι Έλληνες άνδρες πίστευαν ότι είχαν εκλεπτύνει και αναβαθμίσει την πορνεία στο ανώτερο επίπεδο, που εκπροσωπούσε το φαινόμενο της ιερόδουλης εταίρας. Η εταίρα ήταν αυτή που πρόσφερε την καθημερινή ερωτική και σεξουαλική ικανοποίηση, απαλλαγμένη από την πεζότητα και πρακτικότητα της νόμιμης συζυγικής τεκνογονίας. Οι άνδρες έφτιαξαν πολλά καλλιτεχνήματα που απεικόνιζαν σεξουαλικές σχέσεις με πόρνες, σε πολλές και τολμηρές συχνά στάσεις. Πολλές φορές εφάρμοζαν βία στη διάρκεια της σε σεξουαλικής πράξης, υπήρχαν όμως και αρκετές περιπτώσεις στενότερης σύνδεσης και συναισθηματικής εξοικείωσης με την κατηγορία αυτή των γυναικών. Κοινωνικά οι εταίρες προέρχονταν συνήθως από δούλους ή τις κατώτερες τάξεις. Κάποιοι άνδρες αγόραζαν χαμηλού επιπέδου πόρνες και τις κατείχαν ως παλλακίδες. Περιπατητικές πόρνες ήταν πάλι μια άλλη χαμηλότερης στάθμης κατηγορία, που περπατούσε στους δρόμους κάνοντας καμάκι στους άνδρες.

Στάσεις σεξουαλικής πράξης

Σύμφωνα με τις γνώσεις που έχουμε για το παρελθόν, οι αρχαίοι Έλληνες παντρεύονταν τα κορίτσια στα 14 ή 15 τους, και το σεξ που έκαναν γινόταν συνήθως σε όρθιες στάσεις και με αγκάλιασμα από πίσω. Το σεξ στο κρεβάτι δεν ήταν άγνωστο, όμως τα κρεβάτια δεν ήταν όπως τα σημερινά και δεν προσέφεραν καθόλου άνεση. Οι νεαρές σύζυγοι ήταν εντελώς άπειρες και κυριολεκτικά εβιάζοντο από τους μεγαλύτερους και εμπειρότερους άντρες τους. Για μια εποπτικότερη εικόνα απαριθμούμε ακόμα μερικές ενδεικτικές πληροφορίες του αρχαιοελληνικού ερωτικού βίου.

1. Έλληνας συγγραφέας αναφέρεται σε άντρα που προέβη σε σοδομική σεξουαλική πράξη στη γυναίκα του, και τιμωρήθηκε αυστηρά μετά που ανακαλύφθηκε.

2. Τα σπίτια των Ελλήνων ήταν πάντα γεμάτα κόσμο, όπως παιδιά, σύζυγο και δούλους. Με τους τελευταίους είχε δικαίωμα ο ιδιοκτήτης να κάνει ότι θέλει.

3. Η αγγειοπλαστική πάντα δείχνει τις συζύγους των αρχαίων Ελλήνων με πλήρη ενδυμασία, ακόμα κι όταν έκαναν σεξ, ενώ οι δούλοι σε παρόμοια περίπτωση πάντα ήταν γυμνοί.

4. Οι προτιμούμενες σεξουαλικές στάσεις ήταν η όρθια εκ των όπισθεν κολπική διείσδυση και το σεξ πάνω σε καρέκλες ή ανάκλιντρα.

5. Δούλοι και πόρνες εδέρνοντο προκαταρκτικά για καλύτερη συμμόρφωση σ’ αυτό που θ’ ακολουθούσε.

6. Η τρίτη επιλογή για το Έλληνα άντρα ήταν οι εταίρες, που τις συναντούσαν στα συμπόσια, διασκέδαζαν, συζητούσαν και κοιμόνταν μετά μ΄ αυτόν που πλήρωνε περισσότερα. Η εκπαίδευση και η παιδεία τους συμπεριλάμβανε και τις ηδονές της κρεβατοκάμαρας και όπως φαίνεται οι στάσεις που χρησιμοποιούσαν ήταν ποικίλες και πολύ εφευρετικές. Η σοδομία αποτελούσε επίσης μια επιλογή στο σεξουαλικό ρεπερτόριο.

7. Η τελευταία επιλογή πορνείας ήταν ο λεγόμενος χαμαίτυπος, το ακάθαρτο δηλαδή με κοπέλες του δρόμου σεξ.