Τα
αυτόματα του Ήρωνος
Αυτόματο
άνοιγμα θυρών ναού μετά από θυσία στο βωμό του
Ανακατασκευή της
επινόησης του Ήρωνος του Αλεξανδρέως, που επέτρεπε το άνοιγμα των θυρών
ενός ναού μετά από θυσία στο βωμό του.
Με τη φωτιά της θυσίας ο αέρας του στεγανού δοχείου του βωμού
θερμαίνεται και διαστέλλεται πιέζοντας το νερό σε άλλο συγκοινωνούν
δοχείο ύδατος. Το πιεζόμενο νερό μέσω σιφωνίου μεταφέρεται σε δοχείο επί
ζυγού και προκαλεί την εκτροπή προς το μέρος του. Ο ζυγός εκτρεπόμενος
παρασύρει σε περιστροφή τους δύο άξονες των θυρών και προκαλεί το
άνοιγμά τους. Μετά το τέλος της θυσίας μέσω του σιφωνίου δημιουργείται
αντίστροφη ροή του νερού και ο ζυγός εκτρέπεται προς την αντίθετη
κατεύθυνση και προκαλεί το κλείσιμο των θυρών.
Το
υδραυλικό αυτόματο του τοξεύοντος Ηρακλέους και του συρίζοντος δράκοντος
Ανακατασκευή της επινόησης του Ήρωνος του Αλεξανδρέως που αναπαριστά τον
Ηρακλή να εκτοξεύει βέλος εναντίον ενός δράκοντα που συρίζει χτυπημένος.
Αν ο θεατής του αυτομάτου ανυψώσει το μήλο που κείται στο μέσον της
εξέδρας τότε μέσω της κρυφής αλυσίδας αφενός θα ελευθερωθεί η αρπάγη στο
χέρι του Ηρακλή και θα εκτοξευτεί το βέλος και αφετέρου θα ανυψωθεί η
βαλβίδα που φράσσει τον πυθμένα του ανώτερου δοχείου. Το νερό θα
εισχωρήσει στο ενδιάμεσο δοχείο εξαναγκάζοντας τον αέρα να εξέλθει από
τον ενσωματωμένο στο δράκοντα σωληνίσκο δίνοντας την αίσθηση του
επιθανάτιου συριγμού.
Αυτόματος
κρατήρας
Ανακατασκευή της επινόησης του Ήρωνος του Αλεξανδρέως, που διατηρούσε
γεμάτο με οίνο έναν κρατήρα όση ποσότητα κι αν αφαιρούσαμε από αυτόν.
Αποτελείται από ένα στεγανά κλειστό δοχείο γεμάτο κρασί με έναν
οριζόντιο σωληνίσκο που τροφοδοτεί έναν κρατήρα. Ο διάτρητος πυθμένας
του κρατήρα επικοινωνεί με μία κοίλη βάση (οριζόντια σωλήνωση με
κατακόρυφο σωλήνα που φθάνει στο ύψος του χείλους του κρατήρα). Ένας
σωληνίσκος από την κορυφή του κλειστού δοχείου διαπερνά τον πυθμένα του
κλειστού δοχείου και εισχωρεί στον κατακόρυφο σωλήνα της κοίλης βάσης σε
βάθος αντίστοιχο της επιθυμητής στάθμης του κρατήρα. Με την αφαίρεση
ορισμένης ποσότητας κρασιού από τον κρατήρα η στάθμη στον κατακόρυφο
σωλήνα της κοίλης βάσης κατεβαίνει, επιτρέπει επομένως την είσοδο αέρα
μέσω του σωληνίσκου στο κλειστό δοχείο που με τη σειρά του προκαλεί την
εκροή κρασιού προς τον κρατήρα και την άνοδο της στάθμης στην κοίλη
βάση. Όταν η στάθμη καλύψει το στόμιο εισόδου αέρα του σωληνίσκου του
κλειστού δοχείου, δημιουργείται κενό αέρος και η εκροή σταματάει.
Η
«φιλοσοφική λίθος» του Ήρωνος
Καταπληκτική επινόηση του Ήρωνος του Αλεξανδρέως για την «μετάλλαξη»
ενός υγρού σε άλλο π.χ. ύδατος σε οίνο. Αποτελείται από ένα άδειο
στεγανό δοχείο ύδατος που διαθέτει στην οροφή του ένα σωληνωτό στόμιο
εισόδου ύδατος που φθάνει μέχρι τον πυθμένα του και από ένα στεγανό
δοχείο με οίνο που διαθέτει έναν κρουνό σιφωνικής μορφής στο μέσον του.
Τα δύο δοχεία επικοινωνούν με έναν ενδιάμεσο σωληνίσκο που εισχωρεί στον
πυθμένα τους και φθάνει λίγο κάτω από την οροφή τους. Όταν χυθεί μια
ποσότητα ύδατος στο πρώτο δοχείο ο εμπεριεχόμενος αέρας του εκτοπίζεται
μέσω του ενδιάμεσου σωληνίσκου προς το δεύτερο δοχείο και με τη σειρά
του προωθεί ίση ποσότητα οίνου να εξέλθει. (Η διάταξη των σωληνίσκων δεν
επιτρέπει ανάμειξη των υγρών).
Αυτόματο
σπονδείο με κερματοδέκτη
Ανακατασκευή της επινόησης του Ήρωνος του Αλεξανδρέως, που επέτρεπε την
αυτόματη λήψη αγιασμού από τους πιστούς με τη ρίψη ενός πεντάδραχμου
νομίσματος σε αγγείο. Το νόμισμα έπεφτε πάνω στο δίσκο ενός ζυγού, με
την εκτροπή του οποίου άνοιγε μια κωνική βαλβίδα και έρρεε αντίστοιχη
(του βάρους του νομίσματος) ποσότητα νερού.
Αιολόσφαιρα
του Ήρωνος
O πρόδρομος της ατμομηχανής, που με την προσθήκη μιας τροχαλίας για τη
μετάδοση της κίνησης θα μπορούσε να είχε οδηγήσει την ελληνιστική εποχή
(αν δεν ανακοπτόταν από από τις οικονομικοκοινωνικοπολιτικές συνθήκες
της εποχής και τη ρωμαϊκή παρέμβαση) στη Βιομηχανική επανάσταση, με
απρόβλεπτες συνέπειες για την ανθρωπότητα.
Πάνω από ένα λέβητα υπάρχουν δύο σωλήνες και γύρω από τα καμπυλωμένα
άκρα τους εδράζεται μία σφαίρα με δύο ακροφύσια. Όταν θερμανθεί το νερό
του λέβητα, ατμοποιείται και περνώντας από τους δύο κατακόρυφους σωλήνες
εισέρχεται στη σφαίρα και εξέρχεται με ταχύτητα από τα δύο ακροφύσια
εξαναγκάζοντάς την σφαίρα σε αντίθετη συνεχή περιστροφή.
Ηχητικός
συναγερμός
Πρόκειται για μια ηχητική διάταξη που ενεργοποιούνταν από το άνοιγμα της
θύρας που προστάτευε. Αποτελούνταν από μια σάλπιγγα προσαρμοσμένη σε
κοίλο ημισφαιρικό δοχείο που αναρτιόταν από μια αρθρωμένη ράβδο. Με το
άνοιγμα της θύρας ένα σχοινί επέτρεπε την κλίση της ράβδου και επομένως
την κάθοδο της σάλπιγγας. Το ημισφαιρικό δοχείο βυθιζόταν σε ένα δοχείο
με νερό και ο εγκλωβισμένος αέρας σε αυτό ανάγκαζε τη σάλπιγγα να
ηχήσει.
Το
μαγικό άλογο του Ήρωνος (Ζώον τεμνόμενον και πίνον)
Πρόκειται για μια καταπληκτική διάταξη με το σύμπλεγμα ενός αλόγου και
ενός βουκόλου που έδειχνε να κόβεται (από τον παρουσιαστή του αυτομάτου
με μαχαίρι) διαμπερώς ο λαιμός του αλόγου και ταυτόχρονα αυτό να
συνεχίζει αυτόματα να πίνει νερό από ένα κύπελο που κρατούσε στο χέρι
του.
Αποτελούνταν από έναν ευφυέστατο περιστρεφόμενο τροχό που εξασφάλιζε τη
σταθερότητα της κεφαλής του αλόγου κατά την πλήρη αποκοπή του τραχήλου
και ένα πολύπλοκο μηχανισμό από οδοντωτούς κανόνες και οδωντωτούς τομείς
που χώριζαν και επανασύνδεαν αυτόματα κατά τη διάρκεια της τομής τον
τηλεσκοπικό σωλήνα πόσης του αλόγου. Με τη χειροκίνητη περιστροφή του
βουκόλου (αντίθετα από το άλογο) το νερό του ανώτερου τμήματος της βάσης
του αυτομάτου άδειαζε στο κατώτερο τμήμα προκαλώντας την απαιτούμενη
υποπίεση στον ενσωματωμένο στο άλογο σωλήνα πόσης και επομένως τη συνεχή
πόση από το κύπελο του νερού.
Η
μαγική (αυτόματη) κρήνη
Πρόκειται για μια ευφυέστατη κρήνη που εκτόξευε νερό ψηλότερα από τη
διαθέσιμη στάθμη της δεξαμενής της παραβιάζοντας φαινομενικά τις αρχές
της υδροστατικής πίεσης και των συγκοινωνούντων δοχείων.
Αποτελούνταν από ένα ανοικτό και δύο στεγανά δοχεία τοποθετημένα το ένα
πάνω από το άλλο. Το ενδιάμεσο στεγανό δοχείο ήταν γεμάτο με νερό και
ένας σωληνίσκος ξεκινούσε λίγο πάνω από τον πυθμένα του και κατέληγε σε
ένα ακροφύσιο πάνω από το ανώτερο ανοικτό δοχείο. Ρίχνοντας νερό στο
ανώτερο ανοικτό δοχείο τότε αυτό μέσω ενός σωληνίσκου έρρεε στο κατώτερο
στεγανό δοχείο. Ο εγκλωβισμένος αέρας σε αυτό πιεζόταν και μέσω ενός
άλλου σωληνίσκου εκτόπιζε το νερό του ενδιάμεσου δοχείου εξαναγκάζοντάς
το να ανέλθει στο ακροφύσιο και να σχηματίσει ένα μικρό πίδακα. Το νερό
του πίδακα συμπλήρωνε το νερό του ανώτερου δοχείου (διατηρώντας τη
στάθμη του σταθερή). Έτσι η διαδικασία αυτή ήταν αυτοσυντηρούμενη και
συνέχιζε αυτόματα μέχρι να αδειάσει όλο το νερό από το ενδιάμεσο δοχείο.
Αυτοελεγχόμενος
θερμαντήρας νερού
Αποτελούνταν από ένα κυλινδρικό δοχείο με διπλά τοιχώματα εντός του
οποίου καίγονταν κάρβουνα που ζέσταιναν περιεχόμενο του δοχείου. Δύο
κατακόρυφα διαφράγματα χώριζαν την παράπλευρη επιφάνεια του δοχείου σε
ένα μεγάλο διαμέρισμα (θερμαντήρας) που αποτελούσε τη δεξαμενή του
θερμού νερού και ένα πολύ μικρό διαμέρισμα (υπερθερμαντήρας) που
αποτελούσε τη δεξαμενή υπέρθερμου νερού και ατμού. Στον υπερθερμαντήρα
λίγο πάνω από το πυθμένα μία τυφλή οριζόντια σωλήνα διαπερνούσε τα
κάρβουνα λειτουργώντας σαν συσσωρευτής θερμότητας υψηλής απόδοσης.
Ψηλότερα δύο κεκλιμένες σωλήνες (που διαπερνούσαν τα κάρβουνα) ένωναν το
θερμαντήρα με τον υπερθερμαντήρα και λειτουργούσαν ως τροφοδότες νερού
και παρασκευαστήρες ατμού. Η λήψη του θερμού νερού (μέσω ενός κρουνού
που βρισκόταν στο ανώτερο τμήμα του δοχείου) γινόταν αυτόματα με την
ταυτόχρονη τροφοδότηση με κρύο νερό του θερμαντήρα (που γινόταν μέσω
ενός χωνοειδούς στομίου που κατέληγε στον πυθμένα του ώστε να μην
υπάρχει ανάμιξη κρύου και θερμού νερού) . Ο παραγόμενος ατμός στον
υπερθερμαντήρα φυσούσε συνεχώς (μέσω ενός λυγισμένου σωληνίσκου με τη
μορφή ζωδίου) πάνω στα καιόμενα κάρβουνα για τη συντήρηση της καύσης. Η
είσοδος νέου κρύου νερού στο θερμαντήρα προκαλούσε άνοδο της στάθμης και
στον υπερθερμαντήρα. Έτσι λόγω συμπίεσης εκτοξευόταν ακαριαία
περισσότερος ατμός στα κάρβουνα ώστε να αντιμετωπιστούν οι πρόσκαιρες
αυξημένες θερμικές ανάγκες του θερμαντήρα. Σε μία βελτιωμένη παραλλαγή
του θερμαντήρα ο Ήρων είχε προσθέσει έναν τρίτωνα που σάλπιζε και έναν
κότσυφα που κελαηδούσε με τη βοήθεια του εξερχόμενου ατμού.
Η
αιωρούμενη σφαίρα
Αποτελούνταν από ένα κλειστό λέβητα νερού πού κατέληγε σε ένα χωνοειδές
κοίλο στόμιο εντός του οποίου τοποθετούνταν ένα ταιριαστό, ελαφρύ,
κούφιο σφαιρίδιο. Με τη θέρμανση του λέβητα ο παραγόμενος ατμός
ανασήκωνε το σφαιρίδιο και εξερχόταν περιφερειακά του προκαλώντας τη
συνεχή αιώρηση του σφαιριδίου.
Ο
μαγικός χορός
Αποτελούνταν από ένα βωμό με ένα διαφανές βάθρο εντός του οποίου υπήρχε
ένας κυκλικός δίσκος με χορεύτριες. Ο άξονας περιστροφής του δίσκου
εδραζόταν στη βάση του βάθρου, διαπερνούσε το βωμό και στην κορυφή του
έφερε ένα ανεστραμμένο χωνοειδές κάλυμμα με προσαρμοσμένες σε ακτινική
διάταξη οριζόντιες λυγισμένες σωλήνες. Τα καυσαέρια του βωμού κινούνταν
ανοδικά, εισέρχονταν στη χοάνη και εξέρχονταν από τις λυγισμένες σωλήνες
προκαλώντας λόγω αντίδρασης την αντίστροφη περιστροφή του δίσκου και
επομένως το χορό των φιγούρων.
Ο
περιστρεφόμενος φθεγγόμενος μελαγκόρυφος (το πουλί που κελαηδά)
Πρόκειται για μία λάρνακα ναού που εμφάνιζε αυτόματα ένα πουλί να
περιστρέφεται και να κελαηδά όταν ένας επισκέπτης γυρνούσε τον εξωτερικό
τροχό της θήκης κατά την είσοδό του στο ναό. Αποτελούνταν από δύο άξονες
που έφεραν δύο ακτινωτούς τροχούς συμπλεγμένους μεταξύ τους και από μία
διάταξη παραγωγής κελαηδίσματος που ήταν τοποθετημένη σε ένα
αντεστραμμένο κοίλο δοχείο που μπορούσε να βυθιστεί σε ένα δοχείο με
νερό. Ο κατακόρυφος άξονος έφερε στην κορυφή του το ομοίωμα του πουλιού
ενώ ο οριζόντιος έφερε στο ένα άκρο του τον κινητήριο τροχό και στο άλλο
ένα πηνίο με τυλιγμένο σχοινί από όπου κρεμόταν το αντεστραμμένο δοχείο.
Η διάταξη κελαηδίσματος αποτελούνταν από ένα λυγισμένο αυλό (με πλάγια
γλωσσοτομία) που το στόμιό του επικοινωνούσε με τη βάση του
αντεστραμμένου δοχείου ενώ το άκρο του εισχωρούσε ελαφρά σε ένα πιάτο
νερού.
Με την περιστροφή του τροχού το πουλί περιστρεφόταν ταχύτατα και το
αντεστραμμένο δοχείο βυθιζόταν στο δοχείο του νερού οπότε ο
εγκλωβισμένος αέρας εξερχόταν σφυρίζοντας από τον αυλό. Λόγω της
παλλόμενης (από την πίεση του αέρα) επιφάνειας του νερού στην έξοδο του
αυλού αυξομειωνόταν το ηχητικό μήκος του και έτσι οι παραγόμενοι φθόγγοι
ήταν μεταβαλλόμενης συχνότητας ώστε να αποδίδουν πιστά το κελάηδισμα.
ΠΗΓΗ: http://www.kotsanas.gr/gr/index_ekthemata.html
