Σφαγή στη Μήλο
(αντίστοιχο κεφάλαιο στο έργο της
Jennifer
T.
Roberts
«ΑΘΗΝΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΠΑΡΤΗΣ»)
Το
416 π.Χ. οι Αθηναίοι ανέλαβαν μία εκστρατεία η οποία έχει
μείνει ως όνειδος στην Ιστορία και καθόρισε σε μεγάλο βαθμό τη
φιλοσοφία τους σχετικά με τις διεθνείς σχέσεις, ίσως
περισσότερο απ’ ό,τι θα έπρεπε. Έστειλαν μία ικανή στρατιωτική
δύναμη να επαναφέρει τη Μήλο στην Αθηναϊκή Αυτοκρατορία. Η
Μήλος, που βρίσκεται περίπου 80 μίλια ανοιχτά των
πελοποννησιακών ακτών και ήταν μία από τις ελάχιστες
σπαρτιατικές αποικίες, ήταν το μόνο νησί των Κυκλάδων που είχε
αποφύγει να ενταχθεί στη Δηλιακή Συμμαχία, επιθυμώντας να
παραμείνει ουδέτερο στον πόλεμο.32 Ο Νικίας είχε
προσπαθήσει να το υποτάξει το 426 π.Χ. με 60 πλοία και 2.000
οπλίτες, αλλά δίχως επιτυχία· αφού εισέβαλε στο νησί, οι
Αθηναίοι απαίτησαν φόρο υποτέλειας, αλλά αυτός δε φαίνεται να
κατεβλήθη ποτέ.33
Στη συνέχεια το σχέδιο αυτό προφανώς ξεχάστηκε, έως ότου κάτι
παρακίνησε τους Αθηναίους να αναλάβουν και πάλι δράση - ίσως η
ενόχληση για την κατάρρευση της νέας τους συμμαχίας στην
ηπειρωτική Ελλάδα, ίσως κάτι άλλο. Κι έτσι, δέκα χρόνια
αργότερα, σε μια περίοδο γενικής ειρήνης, συγκέντρωσαν έναν
αξιοσημείωτα μεγάλο στόλο -30 δικά τους πλοία, έξι πλοία από τη
Χίο και δυο από τη Λέσβο- καθώς και 1.600 δικούς τους οπλίτες,
300 τοξότες και 20 έφιππους τοξότες Αθηναίους, συν 1.500
συμμάχους οπλίτες. Η δύναμη αυτή ήταν αρκετά μεγάλη για να
επιτεθεί εναντίον ενός κράτους που μπορούσε να παρατάξει στο
πεδίο της μάχης το πολύ 500 άνδρες.34
Αφού αποβιβάστηκαν στο νησί με τα στρατεύματα τους, οι Αθηναίοι
στρατηγοί Κλεομήδης και Τισίας έστειλαν πρέσβεις να συζητήσουν
με τους Μηλίους. Η Μήλος είχε προφανώς ολιγαρχικό καθεστώς
εκείνη την εποχή, διότι η μηλιακή ηγεσία δεν ήταν πρόθυμη να
φέρει τους πρέσβεις ενώπιον της λαϊκής συνέλευσης, φοβούμενη
μήπως ο πληθυσμός υποκύψει στον φόβο του και ταχθεί αμέσως με το
μέρος τους. Αντιθέτως, ζήτησαν από τους πρέσβεις να συζητήσουν
το ζήτημά τους με τους αξιωματούχους και «τους ολίγους». Οι
πρέσβεις συμφώνησαν, προτείνοντας να γίνει ένας άμεσος διάλογος
αντί για μακρούς μονολόγους και εξαιρώντας από τη συζήτηση
οποιαδήποτε αναφορά περί δικαιοσύνης - μία βολική προϋπόθεση,
αφού αυτά που είχαν να πουν ήταν τόσο εμφανώς άδικα, στην
πραγματικότητα έμοιαζαν αποκρουστικά. Ως προς το τι μέρος του
διαλόγου που παρουσιάζεται στην Ιστορία του Θουκυδίδη
αντικατοπτρίζει όσα πραγματικά ειπώθηκαν στη Μήλο και τι
αντιπροσωπεύει τη σκέψη του ίδιου του ιστορικού πάνω στην
εξουσία και στη διαφθορά που αυτή φέρνει δεν μπορούμε να
είμαστε σίγουροι. Από όλα τα λόγια που αναφέρονται στο έργο του
Θουκυδίδη, εκείνα που ειπώθηκαν στη Μήλο είναι πιθανώς τα
λιγότερο αξιόπιστα. Κάποιοι Μήλιοι ωστόσο και πολλοί Αθηναίοι
ήταν διαθέσιμοι ως πηγές κι έτσι δε θα πρέπει να αποκλείσουμε
την πιθανότητα ο πυρήνας της συζήτησης να έλαβε χώρα όπως τον
αναφέρει ο Θουκυδίδης....
