ΠΟΛ-ΙΣ, ΠΟΛ-ΙΤΙΚΗ, ΠΟΛ-ΙΤΙΣΜΟΣ,
ΠΟΛ-ΕΜΟΣ
Η γένεση και η
ιστορική δολοφονία τους
Νελλόπουλος Στάθης
Η πόλις, απʼ την αυγή της γνωστής Ιστορίας
μας, θα αποδειχθεί ως ο δόκιμος τρόπος, για να ζήσει ο άνθρωπος
ως κοινωνικό και πολιτικό ον. Όπως όμως όλα έτσι και η πόλις
έχει τη σκοτεινή της πλευρά. Η δημιουργικότητα της πόλης, που
γίνεται πολ-ιτισμός, μπορεί να γίνει πολ-εμος. Αυτή η εναλλαγή
προφανώς συναρτάται από την κατάσταση της ψυχής του ανθρώπου ως
πολ-ίτη πλέον.
Η ισορροπία μεταξύ πολιτισμού και πολέμου της πόλης
βρίσκεται στην ψυχή λοιπόν του πολίτη και εκδηλώνεται ως στάση
και συμπεριφορά της πόλης, δηλαδή ως πολ-ιτική της. Η δομή της
ψυχής του ανθρώπου (λογικό, θυμοειδές, επιθυμητικό) δείχνει μέσα
απʼ τον αντιθετικό χαρακτήρα των μερών της το επισφαλές της
ισορροπίας αυτής. Η Ιστορία έδειξε, ότι, όταν το επιθυμητικό
(ένστικτο) επικρατεί, τότε η πόλις «γίνεται» πόλεμος. Με άλλα
λόγια διαθέτει τον εαυτό της στη μερίδα εκείνη των πολιτών της,
που μπορούν να εκφράσουν καλύτερα την κυριαρχία του
επιθυμητικού. Και δεν μπορεί να είναι άλλοι αυτοί απʼ τους
γνωστούς για την κατακτητική τους δράση άνδρες της Ιστορίας.
Η ηγεσία της πόλης βρίσκει έκφραση σε σκηνικό
αίματος, στο πρόσωπο ενός οπλισμένου ηγεμόνα. Απʼ το επιθυμητικό
όμως θα ξεκινήσει αυτή να «υφαίνει» τον «ιστό» της και θα
καταγράφεται, χρωματίζεται και «εξηγείται» απʼ το υποταγμένο
λογικό, για την υστεροφημία των εκφραστών του.
|
Στις πόλεις της Μυκηναϊκής Περιόδου οι εκφραστές
της δύναμης των πόλεων Αχαιοί βασιλείς θα στραφούν κατά
του προνομιούχου γείτονα, στην άλλη πλευρά του Αιγαίου
(Τροία), που δεν παύει να επιδεικνύει τον πλούτο και τη
δύναμή του. Όταν ήλθε η ώρα –και αυτή πάντα έρχεται–
κατάρρευσης της αυτοκρατορίας των Χετταίων (13ος αιώνας
π.Χ.), και η ανασφάλεια θα κυριεύσει τους
προστατευόμενούς τους Τρώες, οι Αχαιοί θα επιχειρήσουν
το αναμενόμενο. Τρωικός πόλεμος, ένα φοβερό δράμα, που
θα φέρει το σκοτεινό μεσαίωνα στον Ελληνικό Κόσμο, όπως
θα προκύψει απʼ την κατάρρευση των Αχαιών στρατοκρατών
και την άνοδο των ελληνικών φύλων (Δωριείς, Αιολείς,
Ίωνες), που θα καλύψουν, τα κενά εξουσίας των πρώτων.
Κάποια στιγμή (8ος αιώνας π.Χ.) ο κόσμος αυτός θα
«ξυπνήσει» από τις ωδές του Ομήρου, που θα του θυμίζουν
τη δόξα των Αχαιών αλλά και τις αμαρτίες με τα δεινά
τους. Από την άλλη ο Ησίοδος με τα έργα του θα
επιχειρήσει να εκλογικεύσει τα πράγματα και να διδάξει
τον αφυπνιζόμενο αυτόν κόσμο, για να μην μπερδεύει τους
θρύλους του με την πραγματικότητα. |
Η «παρένθεση» ανοίγει
|
Οι πόλεις, που θα εμφανισθούν στον περιορισμένο
αλλά ιδιαίτερα προικισμένο από την Φύση χώρο, θα
γεμίσουν από κόσμο, πέραν των ορίων πληθυσμιακής αντοχής
τους (10 εκατ.). Η λύση, που θα δοθεί στο μεγάλο αυτό
πρόβλημα-πρόκληση, θα έχει δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη,
εξωτερική, αφορά στο μεγάλο αποικισμό (8ος- 7ος αιώνας
π.Χ.). Οι πόλεις των αποίκων, που θα αναδειχθούν απʼ την
άκρη της Μεσογείου μέχρι την άκρη του Εύξεινου Πόντου,
θα έχουν μνήμες και παραδόσεις των μητροπόλεών τους,
αλλά θα λειτουργήσουν αυτόνομα, στην βάση των συνθηκών
που θα συναντήσουν. (Αυτή είναι και η ουσιώδης διαφορά
απʼ τους Ευρωπαίους αποίκους, που θα επιβάλουν την
εξουσία των μητροπόλεών τους στις αποικίες τους.) |
Οι πόλεις των αποίκων
(8ος- 7ος αιώνας π.Χ.) θα έχουν μνήμες και παραδόσεις
των μητροπόλεών τους, αλλά θα λειτουργήσουν αυτόνομα.
Αυτή είναι και η ουσιώδης διαφορά απʼ τους Ευρωπαίους
αποίκους, που θα επιβάλουν την εξουσία των μητροπόλεών
τους στις αποικίες τους. |
Η δεύτερη κατεύθυνση, η εσωτερική, αφορά στο πως
πρέπει η πόλις να οργανωθεί και να ζήσει ως κοινωνία ανθρώπων
αλλά και πόλεων, ώστε η ζωή να είναι ανεκτή έως ευχάριστη και
παράλληλα δημιουργική, με τους λιγότερους κινδύνους, που η φύση
του ανθρώπου ενέχει. Ο Όμηρος, που θα τους θυμίζει καθημερινά (μʼ
αυτόν ξυπνάνε και μʼ αυτόν κοιμούνται) τις δόξες αλλά και τις
μεγάλες αμαρτίες και τα δεινά του πολέμου, που οι πόλεις των
Αχαιών προγόνων τους έφεραν, θα γίνει πρόκληση. Ήλθε επομένως η
ώρα το «λογικό» της ψυχής τους να πάρει τη θέση του και να βάλει
τα άλλα μέρη της στη δική τους, για να δώσει έτσι την ανάλογη
απάντηση.
Ο στοχασμός θα διαρρήξει το ομηρικό κέλυφος
(παράδοση) ως αμφισβήτηση, με τους τραγικούς μας ποιητές τώρα να
αναλαμβάνουν δράση.
Παράλληλα θα αναζητήσει τρόπους οργάνωσης και
λειτουργίας της πόλης, στην βάση των βλέψεων διάθεσης του εαυτού
τους, ως «δυνάμει» πολιτών της πόλης τους.
Εάν οι βλέψεις αυτές παγιδεύονταν στο επιθυμητικό
της ψυχής τους, τότε το «μαγκανοπήγαδο» της Ιστορίας θα τους
ξαναγυρνούσε στα γνώριμα «μονοπάτια» του πολέμου, στο «μοτίβο»
του ηρωικού παρελθόντος τους, που όμως τώρα έπρεπε να
απορρίψουν, εάν ήθελαν να αποφύγουν τα δεινά του.
|
Οι Ίωνες σοφοί στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, μέσα
στις ιδιάζουσες (υπαγωγή στην αυτοκρατορική περσική
δύναμη της περιοχής) αλλά ευνοϊκές συνθήκες των
ελληνικών πόλεων στα παράλια της Μικράς Ασίας, θα
καταυγάσουν με το «φως» τους όλο τον ελλαδικό χώρο.
Πρόκειται για μία ιδιαίτερα ευνοϊκή συγκυρία, που θα
βοηθήσει σημαντικά τον πολίτη της κάθε Ελληνίδας πόλης
να βρει τον εαυτό του και να δοκιμαστεί στην ισορροπία
του τρισυπόστατου της ψυχής του (συγκρατώντας το φοβερό
επιθυμητικό της, στο μέτρο που η φύση του ως ανθρώπου
ορίζει). |
Η Δωρική Σπάρτη θα αυτοδιατεθεί, εκτραπείσα από την
αρχή στο ρεαλισμό του ξίφους της. Δύο Μεσσηνιακοί πόλεμοι θα
δεσμεύσουν την αυτοδιάθεση των οπλιτών-πολιτών της πλέον. Οι
κατευθύνσεις του Λυκούργου όμως θα τους προκαταλάβουν για
αυτοσυγκράτηση, ώστε να μπορέσουν να πορευτούν με αρετή, στην
βάση των ελληνικών αξιών, που ανέδειξε η ίδια η ζωή του Έλληνα.
Ξίφος και με αρετή βίος σημαίνει απλά «όργανο της τάξεως»,
δηλαδή κάτι σαν «αστυνομία» του ελληνικού μικρόκοσμου. Αυτός
είναι ο ρόλος που της προέκυψε και αυτοδιατέθηκε σʼ αυτόν ως
αμφισβήτηση του ομηρικού παρελθόντος και θέση στον αναδυόμενο
κόσμο των Ελληνίδων πόλεων. Και θα τον κρατήσει μέχρι τέλους,
εκφραστής της σωφροσύνης και της ανδρείας στην κατά δίκαιο ροή
των πραγμάτων των Ελληνίδων πόλεων.
Στην πόλη αυτή θα προστρέχουν σε λίγο οι άλλες, για
να βρίσκουν το δίκιο τους.
Η κορύφωση στην «παρένθεση»
Στον αντίποδα της Σπάρτης η Ιωνική Αθήνα υπό
την εύλογη επιρροή των συγγενών της στην άλλη πλευρά του
Αιγαίου, θα καταλήξει στη σοφία της ομώνυμης θεάς της πόλης, για
να αναζητήσει τους δικούς της όρους αυτοδιάθεσης ως κοινωνία
πόλης. Θα ξεκινήσει με τον Σόλωνα μετά από μία περιπετειώδη
διαδρομή, στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. με τη σεισάχθεια και τη
«στροφή» των φτωχών πολιτών της στη ναυτιλία. Θα χρειαστεί η θεά
της πόλης έναν αιώνα, για να βάλει τα πράγματά της στο δρόμο της
δημοκρατίας με πρωτεργάτη τον Κλεισθένη.
|
Η Φιλοσοφία (στοχασμός αμφισβήτησης και δημιουργίας)
θα προβάλει τον νόμο ως μεταβλητή σύμβαση/θέσμιση και
αυθόρμητη τελικότητα της ανάγκης (χρείας) πάνω από
πρόσωπα και συνήθειες. Η Τέχνη ως αυτοέκφραση της Φύσης
μέσα απʼ τον άνθρωπο για ο,τι δεν μπορεί να εκφράσει
μόνη της, θα αναζητήσει το μέτρο και την αρμονία, για να
αναδείξει το κάλλος. Ο Έλληνας άνθρωπος αποκτά συνείδηση
της ουσίας της Φύσης. Γνωρίζει ότι είναι ύλη, κίνηση,
αλλοίωση, αοριστία, απροσδιοριστία και ζωή
αυτορρυθμιζόμενη. Γνωρίζει ότι είναι μέρος της και
ταυτόχρονα ως ζώο πολιτικό δημιουργεί νόμους στον
αντίποδά της. Η ελεύθερη σκέψη του εισχωρεί στα άδυτά
της, όπου θα κατανοήσει, ότι πίσω από την αλυσίδα
αιτίας-αποτελέσματος κρύβει την τάση της να εξομοιωθεί
με τον νου - «θεό», κρύβει το μεγάλο έρωτά της γιʼ
αυτόν. Και αυτό είναι κάτι που αισθάνεται μέσα του. Νους
φαινομενικά χωρισμένος από τον κόσμο της Φύσης (Δίας),
αλλά ταυτόχρονα έλκων αυτήν προς ζεύξη (Ζευς) με Έρωτα. |
Θεμέλιο θέσμισης της πόλης συνακόλουθα η αρετή ως
πρωταξία, με την επίγνωση όμως, ότι η όποια πόλη δεν μπορεί ποτέ
να είναι αυτό που οφείλει να είναι (άριστη), και η δικαιοσύνη
δεν κατασκευάζεται ούτε θεμελιώνεται μέσα απʼ την θεωρία. Είναι
πολιτική ιδέα η αυτοθέσμιση της κοινωνίας, μη «γαντζωμένη» όμως
στην όποια τάξη πραγμάτων. Η θέσμιση ως δημιουργία προκύπτει ως
όριο της κληρονομημένης σκέψης, υπερβαίνουσα τη θεωρία. Γνωρίζει
τέλος, ότι ο άνθρωπος δεν γεννιέται ελεύθερος ούτε μη ελεύθερος
ούτε ίσος ούτε μη ίσος, απλά επιθυμεί την ελευθερία και την
ισότητα. Και αυτό συνεπάγεται καθημερινό αγώνα στο πλαίσιο της
πόλης (πολιτική) και παράλληλα άσκηση (παιδεία). Έτσι και μόνο η
Αθήνα, κορυφαία στον αντίποδα της Σπάρτης, θα εφελκύσει το
θαυμασμό του συνόλου των Ελληνίδων πόλεων, ως πρότυπο πόλης.
Ο Αθηναίος πολίτης βιώνει καθημερινά, ότι η
ισορροπία της θεσμικής του πραγματικότητας συναρτάται από την
ισορροπία της ψυχής του, αφού τα μέρη της πρέπει να «δένουν» με
τα μέρη της πόλης (όργανα λειτουργίας της), για να μπορεί να
νιώθει ένα με αυτήν και αυτή με αυτόν. Εντελώς σχηματικά, για να
καταδειχθεί η εξέχουσα αυτή ιδιαιτερότητα, η Αθήνα ως
πόλις/όχημα (φορέας κίνησης της κοινωνίας) ορίζει τον άξονά της
ως πολιτική εξουσίας, να διαπερνά αυτήν απʼ άκρου εις άκρον
(συμμετοχή στις αποφάσεις και στη λειτουργία της πόλης όλων των
πολιτών) με «τιμόνι» την Εκκλησία του Δήμου και οδηγό το νόμο
που αυτή δημιουργεί. «Κινητήρας» του η δημοκρατική οργάνωση της
πόλης (Αγορά - Εκκλησία του Δήμου - Δικαστήρια - Θέατρο) με
«καύσιμο» το μείγμα, που η αρετή στην βάση της ανάγκης
διαμορφώνει. Η Φιλοσοφία δίνει τα «φτερά» της, και η Τέχνη
ορίζει το ρυθμό της καρδιάς της πόλης ως κοινωνίας στο μέτρο και
την αρμονία της.
|
Η ηγεσία της πόλης
βρίσκει τώρα έκφραση στο σκηνικό του πνεύματος, στο
πρόσωπο των μεγάλων φιλοσόφων, τραγωδών και καλλιτεχνών,
που οδηγούν την πόλη στο δρόμο της δημιουργίας, αλλά και
στο πρόσωπο του στρατηγού της, όταν απειλείται η
ελευθερία της.
|
Αλλά η κίνηση της πόλης/οχήματος από κίνηση για
επέκταση της κυριαρχίας της και αύξηση του πλούτου της
γίνεται «πτήση» δημιουργίας. Έτσι και μόνο το ένστικτο
θα βρεθεί εκεί, που το «λογικό» ορίζει, και στο μέτρο
που η καρδιά ρυθμίζει. Τότε ο πολίτης νοιώθει μέσα στην
καθημερινότητά του το λόγο του να ορθώνεται, να γίνεται
λόγος της πόλης και προσευχή στον ύπατο Λόγο/ Νου, που η
Φύση πάντα θα αποζητά τώρα μέσα απʼ τον άνθρωπο κι όχι
από τους θεούς. Η ηγεσία της πόλης βρίσκει τώρα έκφραση
στο σκηνικό του πνεύματος, στο πρόσωπο των μεγάλων
φιλοσόφων, τραγωδών και καλλιτεχνών, που οδηγούν την
πόλη στο δρόμο της δημιουργίας, αλλά και στο πρόσωπο του
στρατηγού της, όταν απειλείται η ελευθερία της.
|
Η «πτήση» όμως φέρνει και φόβο, φόβο απώλειας της υλικής «γλυκειάς»
πραγματικότητας και ο φόβος την «προσγείωση». Πράγματι στην φάση
της κορύφωσης της δημοκρατικής λειτουργίας της πόλης (Περικλής)
θα προκύψει η «προσγείωσή» της στο δρόμο της αυτοκρατορικής της
κινητοποίησης, ως «ρεαλισμός». Το ένστικτο θα ξαναβρεί τη
γνώριμη θέση ελέγχου στην ψυχή του πολίτη και της πόλης. Από
«σχολείο» της Ελλάδος θα γίνει δυνάστης του μεγαλύτερου μέρους
των Ελληνίδων πόλεων, που θα προστρέχουν τώρα στον «αστυνόμο»
(Σπάρτη), για να βρίσκουν το δίκιο τους.
Ο εμφύλιος αρχίζει, για να κλείσει δραματικά το
κεφάλαιο της Ελληνίδας πόλης ως εξέχουσας ιδιαιτερότητας,
οργάνωσης και λειτουργίας αυτοθέσμισης του Έλληνα
ανθρώπου/πολίτη.
Επιστροφή στον κανόνα
Το Μακεδονικό Κράτος στα όρια του Ελληνικού Κόσμου
θα εντάξει με το ξίφος του το σύνολο των Ελληνίδων πόλεων πλην
Σπάρτης, και η πόλη θα επανέλθει στην «φυσιολογική» λειτουργία
της. Μετά τους Μακεδόνες (Μέγας Αλέξανδρος και Επίγονοι) θα
λάμψη το «άστρο» της Ρώμης, πόλης-έδρας της ομώνυμης
αυτοκρατορίας, που η δυναμική της θα μετακινήσει το κέντρο του
κόσμου. Η δημοκρατική αφετηρία της πόλης (κατά μίμηση της
Ελληνίδας) θα αποδειχθεί αδύναμη στην βάση των προϋποθέσεων
παιδείας της. Σύντομα σχετικά θα λάμψει ως πόλη/τέρας (1 εκατ.
κάτοικοι) ανείπωτης χλιδής και μεγαλείου.
Οι περιβάλλοντες αυτήν και πλεονάζοντες «βάρβαροι»
θα κλείσουν με τον τρόπο που αυτοί ξέρουν το κεφάλαιο αυτό της
Ιστορίας, για να ανοίξουν το δικό τους ως επίδοξοι διάδοχοι της
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Με το ένστικτο (κατάκτηση/επικυριαρχία)
«ορθωμένο» και με παιδεία ανύπαρκτη το πρόβλημα παίρνει τώρα
ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Η ηγεσία της πόλης/αυτοκρατορίας βρίσκει έκφραση στο
γνώριμο σκηνικό πλούτου και χλιδής ως εξαγοράσιμο υποκατάστατο
του πνεύματος, στο πρόσωπο του αυτοκράτορα, συνήθως ικανού
πολεμικού άνδρα και των «αριστοκρατών»-συγκλητικών, που τον
περιβάλλουν ανταγωνιστικά ως φορείς μνήμης της δημοκρατίας της
πόλης.
|
Το χριστιανικό δόγμα, που, για να «στηθεί», θα
χρειασθεί τρεις αιώνες εργώδους προσπάθειας των
«χριστιανών»(;) της Ρώμης και της Αλεξάνδρειας κυρίως,
θα επιβληθεί τελικά, για να φέρει τη μεσαιωνική τάξη σε
Δύση και Ανατολή, τάξη «νεκροταφείου». Το «φως» της
Ελληνίδας πόλης, που αναστάτωσε τις ψυχές ενός κόσμου
ολοκλήρου, πρέπει τώρα να σβήσει. Θα φροντίσουν γιʼ αυτό
οι «βάρβαροι» με τις οδηγίες του ιερατείου του νέου
δόγματος. Ο τρόμος θα επικρατήσει, και οι Έλληνες, αν
θέλουν να ζήσουν, θα πρέπει να ξεχάσουν το όνομά τους. |
Η νέα πολιτικοοικονομική τάξη, ο φεουδαλισμός, θα
βρει στήριγμα στο νέο δόγμα.
Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία («Βυζαντινή») θα
εγκαταλείψει τον ελλαδικό χώρο στα ερείπιά του, που η ίδια
προκάλεσε, και θα αναζητήσει τελικά ρόλους (κάτω από το νέο
δόγμα) στα δρώμενα της Ανατολής. Σασσανίδες (Πάρθοι) από τη μία
στη θέση της Περσίας και Ισλάμ από την άλλη θα πιέζουν
ασφυκτικά, μέχρι να την εξουθενώσουν. Ένας κόσμος ολόκληρος θα
οργανωθεί κάτω από τη σημαία του Ισλάμ (δόγμα κοινής αφετηρίας
με το χριστιανικό), για να εκδικηθεί τον «άπιστο» στο πρόσωπο
της Ρώμης, που τον καταδυνάστευσε και τον κατεξευτέλισε. Μοιραίο
επομένως το τέλος της, που θα καταφέρει να επιβραδύνει
εντυπωσιακά με τις φοβερές μηχανορραφίες των ιθυνόντων της, που
θα καταγραφούν ως «υπόδειγμα» ρεαλιστικής πολιτικής για τους
νεώτερους.
Οι πόλεις εδώ, με την Κωνσταντινούπολη πρώτη, θα
επιδοθούν με θρησκευτικό πάθος στην ανέγερση των ναών του
δόγματος. Ο τρούλλος και η καμάρα θα ορίσουν τώρα τη γραμμή της
πόλης, σημειολογώντας την απόλυτη υποταγή του νέου υποκειμένου
της πόλης, του χριστιανού, στην εξουσία του θεού, δηλαδή των επί
Γης εκπροσώπων του.
|
Η λειτουργία της πολιτικής αυτοθέσμισης (Εκκλησία
του Δήμου) γίνεται τώρα λειτουργία της εκκλησίας του
δόγματος, στο ναό, που χωράει μέσα του όλους αλλά κάτω
από τον τρούλλο του. Η ψαλμωδία υποκαθιστά τη θεσμική
δημιουργία του Δήμου, ο ιππόδρομος και το φθηνό θέαμα το
Θέατρο. Η τέχνη του μέτρου και της αρμονίας γίνεται
αγιογραφία σκοτεινών και αυστηρών μορφών. Οι φιλοσοφικές
σχολές γίνονται θεολογικές για τις ανάγκες του δόγματος,
οι γυμνικοί αγώνες (Ολυμπιακοί) γίνονται μοναχικός
ασκητισμός. Η πόλη επομένως χάνει το νόημα και την ουσία
της ως φορέας θέσμισης της κοινωνίας της και γίνεται
έδρα πολιτικο-θρησκευτικής εξουσίας και φυσικά του
εμπορίου, που συνεχίζει σταθερά και αδιάλειπτα τη
λειτουργία του. Σʼ αυτό θα βρίσκει προφανώς διέξοδο ο
πληθυσμός της, για να σημειώνει τις επιδόσεις του. Η
πολιτική της πόλης δεν τον αφορά πλέον, αφού βρίσκεται
στα «καλά χέρια» του αυτοκράτορα, των «ευγενών» και των
παπάδων της. |
Στον ευρωπαϊκό χώρο τα πράγματα θα περάσουν
από την «λογική» των επικυρίαρχων βαρβάρων ως φεουδαρχών, που
σύντομα κάποιοι από αυτούς, μετά από άγριους «καυγάδες», θα
γίνουν βασιλείς εθνικών κρατών η αυτοκράτορες. Αυτοί με τη σειρά
τους θα αμφισβητηθούν (Αγγλική και Γαλλική Επανάσταση) για την
επιβολή της αστικής τάξης με στέμμα.
Μία νέα αμφισβήτηση ως αγγλοσαξονικός
φιλελευθερισμός από τη μία και Ρώσσικη Οκτωβριανή Επανάσταση από
την άλλη θα αποκαταστήσει αφʼ ενός τη γνήσια αστική τάξη
πραγμάτων (με τους εθνικούς «αντιπροσώπους» των εθνικών κρατών
ως θεματοφύλακές της) και θα «ντεμπουτάρει» αφʼ ετέρου τα σοβιέτ
των μπολσεβίκων αντίστοιχα. Στη γραμμή αυτή πορείας θα
καταλήξουμε σήμερα στην αμερικανική εκδοχή του εθνικού κράτους,
ως «γραναζιού» στην παγκόσμια μηχανή ολοκλήρωσης του παγκόσμιου
κράτους.
|
Εδώ όμως η πόλη θα περιέλθει στην ομηρία των εμπόρων
και των τοκογλύφων απʼ την πρώτη στιγμή αμφισβήτησης της
εξουσίας του φεουδάρχη. Από εμπορικός «κόμβος» του
δικτύου των νέων βασιλείων (εμπορική
επανάσταση/13ος-14ος αιώνας), έγινε βιομηχανική πόλη
(βιομηχανική επανάσταση/ 18ος αιώνας) και αυτή με τη
σειρά της σύγχρονη πόλη/τέρας (άνω των 5 εκατ. κατ.,
όπου μία διαβρωμένη «πλάκα» μικρομεσαίων αστών χωρίζει
το «λούμπεν» νέας σύνθεσης, από έναν «κόσμο» ασύλληπτου
πλούτου και χλιδής), έδρα διοίκησης οικονομικών
«κολοσσών» στα «χέρια» απογόνων του τοκογλύφου.
Αναγέννηση και Διαφωτισμός δεν κατάφεραν τελικά να
στρέψουν τα πράγματα της πόλης εκεί, που αρχικά έδειξαν.
Το φαντασιακό του Ευρωπαίου ανθρώπου έχει έγκαιρα
«παγιδευτεί» στο όνειρο του πλούτου με «δόλωμα» το
κέρδος του εμπόρου, ρυθμιστή των πραγμάτων της πόλης. |
Η πόλη/τέρας τώρα, για να ζήσει ως μέλος κοινωνίας
πόλεων/τεράτων, οφείλει να κατασκευάζει, διαμορφώνει και
συντηρεί το «συνδετικό ιστό» της (νέες τεχνολογίες), ώστε το
τέρας/οικονομία (παγκοσμιοποίηση), που τη ζει, να μπορεί να
αναπτύσσεται και να κινείται άνετα σε όλο το εύρος του πλανήτη.
|
Είναι προφανές, ότι στο είδος αυτό «πόλης», όπου ως
θεμέλιό της στη θέση της αρετής βρίσκουμε το κέρδος και
ως αξίες αυτές, που αυτό αναγνωρίζει, η πολιτική ως
θεσμική δημιουργία αυτοπροσδιορισμού του πολίτη δεν έχει
νόημα. Εδώ επομένως βρίσκεται το τέλος της πόλης ως
φορέα οικονομικού πολιτισμού. Η πόλη/τέρας τώρα γίνεται
φορέας οικονομικού πολέμου, γιγαντιαίων και ανεξέλεγκτων
διαστάσεων με τις φοβερότερες απώλειες, που είδέ ποτε ο
πλανήτης. |
Στο είδος αυτό «πόλης»,
όπου ως θεμέλιό της στη θέση της αρετής βρίσκουμε το
κέρδος και ως αξίες αυτές, που αυτό αναγνωρίζει, η
πολιτική ως θεσμική δημιουργία αυτοπροσδιορισμού του
πολίτη δεν έχει νόημα. |
Η άμεση απειλή καταστροφής του περιβάλλοντος, οι
συνεχείς πόλεμοι επιβολής της κυριαρχίας των ΗΠΑ, οι φοβερές
αρρώστιες, που απειλούν άμεσα τις κοινωνίες μας, μιλούν από μόνα
τους. Η πρόκληση μέγιστη.
Ο άνθρωπος όμως πρέπει να ζήσει και θα ζήσει,
για να δώσει την απάντηση που οφείλει –και η Φύση περιμένει από
αυτόν.
Οι «λούμπεν» της σύγχρονης πόλης/τέρατος, ζώντας στα
«έγκατά» της, μέσα στην φρίκη της, αλλά ελεύθεροι από τις όποιες
δεσμεύσεις της, γίνονται φορείς της νέας αμφισβήτησης μαζί με
τις «αρρώστιες» της. Είναι οι άνθρωποι, που φροντίζουν εκ των
πραγμάτων περιποιούμενοι τον «τάφο» της πολιτικής της πόλης
(εκεί είναι «θαμμένη»), οι μόνοι ίσως που νιώθουν τόσο βαθιά την
απουσία της. Τα «αγριολούλουδα» στους τοίχους της πόλης και του
διαδικτύου το μαρτυρούν.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κ. Καστοριάδης, «Η ελληνική
ιδιαιτερότητα».
Κ. Καστοριάδης, «Τα σταυροδρόμια
του λαβυρίνθου».
Α. ΤΟΥΝΒΕΕ, «Σπουδή της
Ιστορίας».
Α. ΤΟΥΝΒΕΕ, «Οι Έλληνες και οι
κληρονομιές τους».
«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους».
UNESCO, «Ιστορία της
ανθρωπότητος».
ATLAS OF WORLD
HISTORY - THE TIMES.
