Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
ΤΗΣ ΑΡΧΑΪΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (520-479 π.Χ.)
(αντίστοιχο κεφάλαιο στο έργο του
Robin Osborne
«Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1200-479 π.Χ.»
Η
Ελλάδα ανήκε στον μεσογειακό κόσμο· ακόμη και κατά τη διάρκεια
των λεγόμενων Σκοτεινών Χρόνων δεν είχε
υπάρξει ποτέ εντελώς ξεκομμένη από τα συμβαίνοντα σε άλλους
τόπους της Μεσογείου. Κατά τη διάρκεια της περιόδου που
ερευνήσαμε μέχρι αυτή τη στιγμή, οι εξελίξεις στην Ελλάδα
διαμορφώνονται διαρκώς μέσω των επαφών της με τον ευρύτερο αυτό
κόσμο. Οι επαφές όμως αυτές γενικά γίνονταν υπό όρους τους
οποίους οι Έλληνες ήσαν σε θέση να ελέγχουν, με εξαίρεση τις
κατά καιρούς πειρατικές δραστηριότητες. Οι συνθήκες άρχισαν να
αλλάζουν και η πολιτική ισχύς έγινε σοβαρός παράγοντας των
επαφών των Ελλήνων μόλις τον 6ο αι. π.Χ., αφότου ο Μέγας
Βασιλεύς των Περσών, Κύρος, κατέκτησε τη Λυδία. Το ενδιαφέρον
της Περσίας για τον ελληνικό κόσμο είχε ως συνέπεια τον
στρατιωτικό, πολιτικό και πολιτιστικό μετασχηματισμό του
ελληνικού κόσμου. Χωρίς την Περσία ο κλασικός ελληνικός
πολιτισμός δεν θα ήταν όπως τον γνωρίζουμε.
Αλλά η κλασική Ελλάδα δεν ήταν εξ ολοκλήρου ένα φυτό που
φυτεύτηκε με τη βία σε ένα θερμοκήπιο τροφοδοτούμενο με
ενέργεια από την Περσία. Ο ανταγωνισμός στους κόλπους της ελίτ
για την απόκτηση της εξουσίας, στον οποίο εστιάσαμε την προσοχή
μας σε προηγούμενα κεφάλαια, οδήγησε σε θεσμικούς και
πολιτειακούς νεοτερισμούς που μετασχημάτισαν τον τρόπο
διακυβέρνησης σε μεγάλο αριθμό ελληνικών πόλεων και έγιναν το
επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης και συζήτησης τόσο
ανάμεσα στους ίδιους τους Έλληνες όσο και στους μεταγενέστερους
ως εξέχον μέρος της ελληνικής κληρονομιάς. Εκεί όπου τον 7ο και
τον 6ο αι. π.Χ. επίκεντρο της πολιτικής ζωής ήταν οι εχθρικοί
γείτονες και οι φατρίες της ελίτ οργανωμένες γύρω από ένα
πρόσωπο, στην κλασική εποχή επίκεντρό της είναι η διαμάχη γύρω
από τη μορφή του πολιτεύματος και η στάση απέναντι στις ξένες
δυνάμεις· έτσι εγκαινιάστηκε μία ιστορική φάση πολύ πιο
ευανάγνωστη από τη σύγχρονη δυτική κοινωνία.
