www

www.ekivolos.gr

http://ekivolosblog.wordpress.com

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ekivolos@gmail.com

«Όποιος σκέπτεται σήμερα, σκέπτεται ελληνικά,

«Κάθε λαός είναι υπερήφανος για την πνευματική του κτήση. Αλλά η ελληνική φυλή στέκεται ψηλότερα από κάθε άλλη, διότι έχει τούτο το προσόν, να είναι η μητέρα παντός πολιτισμού.»

U.Wilamowitz

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
«Τό ἑλληνικό μέτρον εἶναι τό πένθος τοῦ Λόγου» *Παναγιώτης Στάμος*
Κλασσικά κείμενα-αναλύσεις	Εργαλεία Φιλολόγων	Συνδέσεις	Εμείς και οι Αρχαίοι	Η Αθηναϊκή δημοκρατία
Αρχαία Σπάρτη	ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ		Θουκυδίδης	Το Αθηναϊκό πολίτευμα

Η ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ:

Ο ΑΒΔΗΡΙΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ

Ἄννα Κελεσίδου

(δημοσιεύτηκε στον συλλογικὸ τόμο τῆς ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

«ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ»

1. Πρόλογος. Ὁ Ἀκαδημαϊκὸς Ε. Μουτσόπουλος, στὴν Εἰσαγωγὴ τοῦ βιβλίου του Φιλόσοφοι τοῦ Αἰγαίου[1], παρατηρεῖ γιὰ τὸν αἰγαιακὸ χῶρο, ὅτι ἡ πραγματικότητά του «ἐμφανίζει χαρακτήρα καιρικόν, ἀφοῦ, πέρα ἀπὸ τὴ μοναδικότητά της, διακρίνεται γιὰ τὸ ποσοτικό της ἐλάχιστο καὶ γιὰ τὸ ποιοτικό της βέλτιστο, δηλαδὴ γιὰ τὴν ἱστορικὴ καὶ τὴν ὑπαρξιακή της “οἰκονομία”, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἔνταση καὶ τὴν ἐμβέλεια τῶν ἑκάστοτε μηνυμάτων της στὸ συνολικὸ διαχρονικὸ περίγραμμα ὅπου αὐτὴ ἀνέκαθεν ἔχει ἐκδηλωθεῖ». Ὁ ἴδιος φιλόσοφος καὶ μελετητὴς τοῦ ἑλληνικοῦ στοχασμοῦ ἀναφερόμενος στὴν ἀφύπνιση τῆς διανόησης στὸν συγκεκριμένο χῶρο τοῦ Αἰγαίου λέει, ὅτι ἡ ἀφύπνιση αὐτὴ πραγματοποιήθηκε «χάρη στὴ συγκυρία τῶν χωρικῶν καὶ τῶν χρονικῶν δεδομένων ποὺ συνέθεσαν ἕναν μοναδικὸν “καιρὸν” στοῦ ὁποίου τὸ πλαίσιο ἡ διανόηση αὐτὴ ἀπελευθερώθηκε ἀπὸ τὰ δεσμὰ τοῦ μύθου»[2]. Οἱ παρατηρήσεις αὐτὲς ὑπῆρξαν τὸ ἔναυσμα προκειμένου νὰ ἑστιάσουμε τὸ ἐρευνητικὸ ἐνδιαφέρον μας γιὰ τὸν Δημόκριτο στὸ θέμα τοῦ καιροῦ, θέμα τοῦ ὁποίου εἶναι ὁ βασικὸς ἐκφραστὴς μεταξὺ τῶν ὀνομαζομένων (καταχρηστικῶς) προσωκρατικῶν φιλοσόφων, μὲ δεύτερο καὶ τελευταῖο γιὰ τὴν ἴδια περίοδο τὸν ἐπίσης ἀβδηρίτη φιλόσοφο καὶ μαθητῆ του Ἀνάξαρχο[3], καὶ τὸ ὁποῖο, μὲ τὸν ἄλλο αἰγαιακὸ μαθητῆ τοῦ Δημόκριτου, τὸν Ἰπποκράτη, ἔγινε ἐπιστημονικὴ κατηγορία, δηλωτικὴ τῆς «κατάλληλης ἐπεμβάσεως ἐκ μέρους τῆς ἐπιστημονικῆς συνειδήσεως»[4]. Ἡ προεξάρχουσα στὴν προβληματικὴ τοῦ καιροῦ ἔννοια τῆς συνείδησης στοιχειοθετεῖ κι ἕνα βασικὸ χαρακτηριστικὸ τῆς ἑλληνικῆς φιλοσοφίας, δημιουργήματος τοῦ αἰγαιακοῦ ἀνθρώπινου κόσμου, μὲ τὸ ὁποῖο ἡ φιλοσοφία αὐτὴ διακρίνεται ἀπὸ τὴν ἀνατολική: τὸ γνώρισμα τῆς συμφιλίωσης τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν κόσμο καὶ τὸν ἑαυτὸ του[5]. Αὐτὸ τὸ γνώρισμα θὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ ἀνασυνθέσουμε μὲ τὴ διερεύνηση τῆς δημοκρίτειας φιλοσοφίας τῆς καιρικότητας. Ἤδη ὅμως ἡ παρατήρηση γιὰ τὴ συγκυρία τῶν χωρικῶν δεδομένων ἀπαιτεῖ, προκειμένου γιὰ τὸν Δημόκριτο, μίαν προηγητικὴ ἀναφορὰ στὸν αἰγαιακὸ τόπο τῆς γέννησης τοῦ φιλοσόφου, τὰ Ἄβδηρα...

Λήψη του αρχείου-pdf

[1] Φιλόσοφοι τοῦ Αἰγαίου, Ἀθήνα, Ἴδρυμα τοῦ Αἰγαίου, 1971, σσ. 11-12.

[2] Ἒνθ’ ἀν. σσ. 22-23.

[3] Πβ. Diels-Kranz, Die Fragmente der Vorsokratiker, B 1.

[4] Ε. Μουτσοπουλου, ἒνθ’ ἄν., σ. 60.

[5] Πβ. ἔνθ’ ἀν., σ. 78.