Η ΖΩΗ ΩΣ ΑΓΑΘΟ:
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ
(ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
ΕΠΕΤΗΡΙΣ
ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
ΑΝΑΤΥΠΟΝ)
Ἑλένη
ΛΕΟΝΤΣΙΝΗ
(Ἰωάννινα)
Στόχος μου στή μελέτη αὐτή εἶναι νά ἐξετάσω τό
κοινοτιστικό βιοηθικό ἐπιχείρημα τοῦ Michael Sandel
κατά τῆς «γενετικῆς μηχανικῆς», ὅπως αὐτό
παρουσιάστηκε σχετικά πρόσφατα στό βιβλίο τοῦ The
Case Against Perfection: Ethics in the Age of Genetic
Engineering (2007)
, καί νά ἀσκήσω κριτική σ’ αὐτό τόσο ἀπό τή θέση τοῦ
νεοαριστοτελικοΰ ἐπιχειρήματος ὅσο καί μέσῳ τῆς
ἐπιχειρηματολογίας τῶν ὑποστηρικτῶν τῆς θεωρίας
τῶν δικαιωμάτων, ἐξετάζοντας συγχρόνως καί ἄλλα
σύγχρονα μή-κοινοτιστικά ἐπιχειρήματα σχετικά μέ
τόν γενετικό παρεμβατισμό καί τή φυσική βελτίωση
τοῦ ἀνθρώπινου εἴδους, ὅπως αὐτά ἔχουν διατυπωθεῖ
ἀπό τούς Jonathan Glover καί John Harris.
Στό The Case Against Perfection, ὁ Sandel ἀναφέρεται στά
σύγχρονα ἐπιτεύγματα τῆς γενετικῆς μηχανικῆς καί
ἐπιχειρεῖ κριτική τούς ὑποστηρίζοντας τήν ἀπόρριψή
τους σέ ἠθική βάση, χρησιμοποιώντας, ἐμμέσως
τουλάχιστον, μεταξύ ἄλλων, καί ὁρισμένα, κατά τή
γνώμη μου, νεοαριστοτελικῆς ἐμπνεύσεως
ἐπιχειρήματα. Στή μελέτη αὐτή θά ἀναφερθῶ μόνο σέ
μερικά ἀπό τά ἐπιχειρήματα τοῦ Sandel πού φαίνονται νά
εἶναι, κατά τή γνώμη μου, νεοαριστοτελικῆς
ἐμπνεύσεως καί θά ἐπιχειρήσω νά τά καταρρίψω ἐν
μέρει.
Τό ἐπιχείρημα τοῦ Michael Sandel ἐντάσσεται σέ μία
εὐρύτερη ὁμάδα κανονιστικῶν ἠθικῶν θεωριῶν πού
διαμορφώνουν τά ἐν λόγω κοινοτιστικά βιοηθικά
ἐπιχειρήματα (ἀρετολογική ἠθική, κοινοτισμός,
ἠθική τῆς φροντίδας), οἱ ὁποῖες τονίζουν τή σημασία
ἑνός κοινοῦ ἀγαθοῦ (κοινοτικές ἀξίες, κοινωνικοί
στόχοι, παραδοσιακές πρακτικές καί συνεργατικές
ἀρετές) πού τά μέλη τῆς κοινότητας ὀφείλουν νά
ἀκολουθοῦν, καί ὑποστηρίζουν ὅτι οἱ ἀνάγκες, οἱ
ἐπιθυμίες καί οἱ ἐπιδιώξεις τῶν ἀνθρώπων εἶναι
ἀναπόφευκτα διαμορφωμένες ἀπό τίς κοινότητες στίς
ὁποῖες αὐτοί ἀνήκουν.
Ὑπό αὐτή τήν ἔννοια, βλέπουμε τήν ἐφαρμογή
κοινοτιστικῶν θεωριῶν, ὅπως τῆς ἡθικής τῆς
φροντίδας, ἀλλά καί καθαρά κοινοτιστικοῦ
ἐπιχειρήματος, ὅπως ἐν μέρει αὐτοῦ τοῦ Sandel, ὁ ὁποῖος
ἀσκεῖ κριτική στήν πρακτική καί τίς προοπτικές της
εὐγονικής...
Ἡ μελέτη αὐτή ἀποτελεῖ ἐπεξεργασμένη μορφή
ἀνακοίνωσής μου μέ τίτλο «Εὐγονική, γονεϊκή
ἐπιλογή καί ἀνθρώπινο ἀγαθό: βιοϊατρικές
ἐπιστῆμες καί κοινοτιστικό βιοηθικό
ἐπιχείρημα» ἡ ὁποία παρουσιάστηκε στό Α΄
Πανελλήνιο Συνέδριο Φιλοσοφίας τῆς
Ἐπιστήμης πού ὀργανώθηκε ἀπό τό Τμῆμα
Μεθοδολογίας, Ἱστορίας καί Θεωρίας τῆς
Ἐπιστήμης τοῦ Ἔθνικοῦ καί Καποδιστριακοῦ
Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν (Ἀθήνα 15-17 Ὀκτωβρίου
2010).
J.
GLOVER,
Choosing Children: The Ethical Dilemmas of Genetic
Intervention,
Oxford, Clarendon Press, 2006
και
J.
HARRIS,
Enhancing Revolution: The Ethical Case for Making Better
People,
Princeton & Oxford, Princeton Univ. Press, 2007.
T.
L. Beauchamp & J. F. Childress,
Principles of Biomedical Ethics, 5th ed.,
Oxford, Oxford Univ. Press, 2001, o. 362.
Βλ.
ἐνδεικτικά
τή
συλλογή
ἄρθρων
Μ.
PARKER
(ἐπιμ.),
Ethics and Community in the Health Care Professions,
London, Routledge, 1999
και
M.
SLOTE,
The
Ethics of Care and Empathy, London,
Routledge, 2007.
|