www.ekivolos.gr          

   http://ekivolosblog.wordpress.com

    ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ekivolos@gmail.com

                                  ekivolos_@hotmail.com

                                  ekivolos@ekivolos.gr

«Όποιος σκέπτεται σήμερα, σκέπτεται ελληνικά,

έστω κι αν δεν το υποπτεύεται.»

                                                                                                                 Jacqueline de Romilly

«Κάθε λαός είναι υπερήφανος για την πνευματική του κτήση. Αλλά η ελληνική φυλή στέκεται ψηλότερα από κάθε άλλη, διότι έχει τούτο το προσόν, να είναι η μητέρα παντός πολιτισμού.» 

                                                                                                                                                                     U.Wilamowitz

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

«Τό ἑλληνικό μέτρον εἶναι τό πένθος τοῦ Λόγου»

Παναγιώτης Στάμος

Κλασσικά κείμενα-αναλύσεις

Εργαλεία

Φιλολόγων

Συνδέσεις

Εμείς και οι Αρχαίοι

Η Αθηναϊκή δημοκρατία

Αρχαία

Σπάρτη

ΣΧΕΤΙΚΗ

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

Θουκυδίδης

Το Αθηναϊκό πολίτευμα 

Ἡ πόλις σά σκέψη καί βίωμα

(ἀντίστοιχο κεφάλαιο στό ἔργο τοῦ Pierre Vidal – Naquet

«Ο ΜΑΥΡΟΣ ΚΥΝΗΓΟΣ-

μορφές σκέψης καί μορφές κοινωνίας στόν ἑλληνικό κόσμο»)

  

1.      Ὁ ἑλληνικός λόγος καί ἡ πόλη*

 

Εἶ­ναι ἀ­κό­μη δυ­να­τό νά ἀ­να­φε­ρό­μα­στε στόν ἑλ­λη­νι­κό λό­γο σάν σ’ ἕ­να πρό­τυ­πο ἀ­πό τό ὁποῖο μπο­ροῦ­με νά ἐμ­πνευ­σθο­ῦ­με; Ἐ­δῶ καί ὄ­χι πο­λύ και­ρό δέ θά μπο­ροῦ­σε νά ὑπάρχει ἀμ­φι­βο­λί­α γιά τήν ἀ­πάντη­ση: τό λο­γι­κό μας, ἡ ἀν­τί­λη­ψή μας γιά τήν ἀ­λή­θει­α, θε­με­λι­ω­μέ­νη στήν ἀρχή της ταυ­τό­τη­τας, εὕ­ρι­σκε τήν κα­τα­γω­γή της στήν Ἑλ­λά­δα, στήν ἐ­ξέ­λι­ξη αὐ­τή τῆς σκέ­ψης, πού γεν­νι­έ­ται στήν Ἰ­ω­νί­α τόν 6 αἰ. π.Χ. γιά νά ὁλο­κλη­ρω­θεῖ μέ τόν Πλά­τω­να καί τόν Ἀριστοτέλη. Ἡ δι­α­πί­στω­ση ἦ­ταν κοι­νό­τυ­πη, ἀλλά εἶ­χε καί αὐ­τή τήν ἱ­στο­ρί­α της. Γνω­ρί­ζου­με πα­ρα­δείγ­μα­τος χά­ρη, τήν ὁλο­κλη­ρω­τι­κή πε­ρι­φρό­νη­ση πού ἔ­τρε­φε γιά τούς ἕλ­λη­νες, αὐ­τούς τούς φλύ­α­ρους, αὐ­τούς τούς ἀ­κα­τα­λό­γι­στους δι­α­λο­γι­ζό­με­νους, ὁ Βολ­τα­ΐ­ρος, ἐ­ρα­στής τῶν κα­θα­ρῶν ἰ­δε­ῶν καί ἱ­δρυ­τής τῆς λο­γο­κρα­τι­κῆς Ἕ­νω­σης.

Ἄς μήν ἐ­πι­μεί­νου­με σ’ αὐ­τήν τήν ἱστορία, ἀλλά ἄς ὑ­πεν­θυ­μίσου­με ὅτι, προ­φα­νῶς, μί­α σύν­θε­τη ἐ­πί­θε­ση ἐ­ξε­λίσ­σε­ται ἐ­νάν­τι­α στήν ἴ­δια τήν ἰ­δέ­α μιᾶς ἑλ­λη­νι­κῆς σκέ­ψης-πρό­τυ­πο. Ποιές εἶ­ναι συ­νο­πτι­κά οἱ βα­σι­κές κα­τευ­θύν­σεις τῆς ἐ­πί­θε­σης αὐτῆς; Τό­σο ἡ ἀν­τι­λη­ψή μας γιά τό λό­γο, ὅσο καί ἡ ἀν­τί­λη­ψή μας γιά τήν ἑλ­λη­νι­κή σκέ­ψη, ἔ­χουν βα­θι­ά δι­α­φο­ρο­ποι­η­θεῖ.

Εἶ­μαι πο­λύ λί­γο ἁρ­μό­δι­ος γιά νά ἀ­να­πτύ­ξω τό πρῶ­το ἀ­πό τά δύ­ο αὐ­τά θέ­μα­τα. Μοῦ φαί­νε­ται, ὡ­στό­σο, ὅτι ἡ σύγ­χρο­νη ἐ­πι­στή­μη δέ μπό­ρε­σε νά μήν ἀ­να­στα­τώ­σει τήν ἀντίληψη πού εἴ­χα­με γιά τό λό­γο. Ὁ Bachelard, ἑρ­μη­νευ­τής τοῦ Νέ­ου ἐ­πι­στη­μο­νι­κοῦ πνεύ­μα­τος, ζη­τοῦ­σε νά «ἀ­πο­δώ­σου­με στό λό­γο τήν ἐ­κρη­κτι­κό­τη­τα καί τήν ἐ­πι­θετι­κό­τη­τά του». Ἔ­δει­χνε ὅτι ἡ ἀρχή της ταυ­τό­τη­τας δέ μπο­ροῦ­σε νά ἐ­φαρ­μο­σθεῖ πα­ρά σ’ ἕ­να ἰ­δι­αί­τε­ρο το­μέ­α τῆς λο­γι­κῆς δρά­στη­ρι­ο­τητας, ὅπως καί ἡ γε­ω­με­τρί­α πού εἶ­χαν δη­μι­ουρ­γή­σει οἱ Ἕλ­λη­νες, ἡ εὐ­κλεί­δει­α γε­ω­με­τρί­α, δέν εἶ­ναι πα­ρά μι­ά ἰ­δι­αί­τε­ρη πε­ρί­πτω­ση με­τα­ξύ τῶν γε­ω­με­τρι­ῶν, πού εἶ­ναι δυ­να­τές καί πού πράγ­μα­τι ἐ­φαρ­μό­στηκαν ἀ­πό τούς σύγ­χρο­νους μα­θη­μα­τι­κούς, ἀ­πό τήν ἐποχή τοῦ Riemann καί τοῦ Lobatchevsky.

Μί­α συμ­με­τρι­κή προ­σέγ­γι­ση ἔ­χει ἀ­να­λη­φθεῖ σ’ ἕ­να ἐν­τε­λῶς ἄλ­λο πε­δί­ο. Ἡ σύγ­χρο­νη ἐ­θνο­λο­γί­α ἔ­δει­ξε ὅτι ἡ δυ­τι­κή σκέ­ψη, πού ἐκ­κι­νεῖ ἤ πού ὑ­πο­τί­θε­ται ὅτι ἐκ­κι­νεῖ ἀ­πό τούς Ἕλληνες, ἦ­ταν ἡ ἔκ­φρα­ση ἑνός δρό­μου ἀνάπτυξης ἐν­τε­λῶς εἰ­δι­κοῦ. ἀ­κό­μη καί ἄν ὁ Claude Levi-Strauss, κλη­ρο­νό­μος πο­λύ πε­ρισ­σό­τε­ρο πι­στός ἀπ’ ὅτι φαί­νε­ται τῆς οἰ­κου­με­νι­κό­τη­τας (οὐ­νι­βερ­σα­λι­σμοῦ) τοῦ 19ου αἰ., ξα­να­βρί­σκει στήν «ἄ­γρι­α σκέ­ψη» τούς νό­μους τοῦ «ἀν­θρω­πί­νου Πνεύ­μα­τος», τό ἐγ­χεί­ρη­μα δέ στε­ρεῖ­ται πα­ρα­δό­ξων καί συ­νε­πει­ῶν γιά τό θέ­μα πού μᾶς ἀφορᾶ... (Δείτε ολόκληρο το αρχείο - ΛΗΨΗ)

 

---

* Δη­μο­σι­ευ­μέ­νο στό Raison presente, 2 (1967), σ. 51-61.