Η Νικίειος Ειρήνη
(αντίστοιχο κεφάλαιο στο έργο της
Jennifer T.
Roberts
«ΑΘΗΝΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΠΑΡΤΗΣ»)
Όρκοι
και σπονδές στο όνομα της ειρήνης έγιναν από 17 Σπαρτιάτες,
ανάμεσα τους και οι δύο βασιλιάδες, και από 17 Αθηναίους,
ανάμεσά τους και ο Νικίας, το όνομα του οποίου πήρε η ειρήνη.
Ήταν πιθανώς ο Νικίας, ο κυριότερος αντίπαλος του Κλέωνος στην
αθηναϊκή πολιτική, εκείνος που έβγαλε τον πιο ηχηρό στεναγμό
ανακούφισης όταν έπαψαν οι εχθροπραξίες - ηχηρό και ανάρμοστο
επίσης, αφού αντιμετώπιζε με φρίκη την προοπτική να χαλάσει το
ιστορικό των επιτυχιών του στη μάχη, και ο φόβος του μήπως χάσει
τη φήμη του νικητή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιθυμία του για
ειρήνη.
Οι όροι της ειρήνης για τους οποίους οι δύο συμβαλλόμενοι πήραν
όρκο ότι θα τους τηρήσουν για πενήντα χρόνια ήταν παρόμοιοι με
εκείνους της ανακωχής που είχε προηγηθεί. Κάθε πλευρά ήταν
ελεύθερη να συμβουλεύεται κοινά ιερά χωρίς παρακώλυση και, με
μερικές εξαιρέσεις, κάθε πλευρά θα έδινε πίσω ό,τι είχε
αποκτήσει διά της βίας κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η Αθήνα θα
κρατούσε το μεγαρικό λιμάνι της Νισαίας και τα πρώην κορινθιακά
εδάφη του Ανακτορίου και του Σολλίου στα δυτικά. Σε ό,τι
αφορούσε τις πόλεις στη Θράκη, οι Σπαρτιάτες τις εγκατέλειψαν
και οι Αθηναίοι τις μεταχειρίστηκαν με διαφορετικούς τρόπους. Η
Αμφίπολη και μερικές άλλες επρόκειτο να επιστρέψουν στην
Αθηναϊκή Συμμαχία· η Άκανθος, η Άργιλος, τα Στάγειρα, ο Στωλός,
η Σπάρτωλος και η Όλυνθος, των οποίων οι εξεγέρσεις είχαν
ενθαρρυνθεί από τη Σπάρτη, θα ήταν ουδέτερες, αν και επιτράπηκε
στους Αθηναίους να χρησιμοποιήσουν την πειθώ (οτιδήποτε κι αν
σήμαινε αυτό) σε μια προσπάθεια να τις ξανακερδίσουν. Στους
κατοίκους της Χαλκιδικής επιτράπηκε να ζουν στις δικές τους
πόλεις και η Αθήνα συμφώνησε να εγκαταλείψει τις βάσεις της στην
Πελοπόννησο (και λίγο στα ανοιχτά της), στην Πύλο, στα Μέθανα
και στα Κύθηρα. Μία δυσοίωνη ρήτρα, επιπλέον, πρόσθετε πως «αν
λησμονηθεί κάτι περί οποιουδήποτε ζητήματος εκ μέρους του ενός
ή του άλλου από τους συμβαλλόμενους, δε θα θεωρηθεί ασυμβίβαστο
με τον δοθέντα όρκο αν κατόπιν συζήτησης που θα διεξαχθεί με
ευθύτητα, επέλθουν στη συνθήκη οποιεσδήποτε αλλαγές για τις
οποίες θα έμεναν σύμφωνοι Αθηναίοι και Λακεδαιμόνιοι συγχρόνως»
- συγχρόνως και οι δύο, αλλά όχι κατ’ ανάγκη και οι σύμμαχοί
τους. Αυτή η προσθήκη δεν επρόκειτο να κάνει δημοφιλείς τις
υπερδυνάμεις στην Ελλάδα...
