Η διπλή έννοια του αρχαίου
θεάτρου,
η πολιτική και η τέχνη
Στέλλα
Δρούγου,
καθηγήτρια κλασικής Αρχαιολογίας
στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Το να μιλήσει κανείς για το
αρχαίο θέατρο με ένα σύντομο κείμενο, όπως το παρόν, είναι ένα
δύσκολο εγχείρημα. Ωστόσο αξίζει να διατυπωθούν ορισμένες
σκέψεις για τη λειτουργία του όχι μόνο στο πλαίσιο της
καλλιτεχνικής ζωής, αλλά και στην πολιτική ζωή της αρχαίας πόλης
και της κοινωνίας. Συγχρόνως, είναι πολύ χρήσιμο να αξιολογηθεί
η σημασία των αρχαίων θεάτρων στο σημερινό γίγνεσθαι όχι μόνο
ως μνημείων, αλλά και ως γόνιμων στοιχείων της σύγχρονης
πολιτιστικής και πολιτισμικής δραστηριότητας.
Α.
Έχει σημασία να ξεκινήσει
κανείς από την τελευταία παρατήρηση, αυτή που αφορά τον σύγχρονο
πολιτισμό. Ιο αρχαίο θέατρο με τα φυσικά και πνευματικά
χαρακτηριστικά του είναι βέβαιο ότι κατέχει μια εμβληματική θέση
στη σημερινή ζωή. Στο μεσογειακό τοπίο, και μάλιστα στο
ελληνικό τοπίο, το ρηπιδωτό σχήμα των λειψάνων των αρχαίων
θεάτρων είναι ένα από τα κύρια γνωρίσματα. Καθώς η δημιουργία
του λίθινου αρχαίου θεάτρου απαιτούσε ορισμένους φυσικούς όρους,
άμεσα συνδεδεμένους με το φυσικό περιβάλλον του, είναι σήμερα το
«μνημείο» εκείνο που χωρίς άλλη μεσολάβηση εξακολουθεί έως τις
ημέρες μας να διατηρεί τη φυσική του θέση και το τοπίο όμοιο,
όπως διαγράφεται στα αρχαία χρόνια. Σήμερα το αρχαίο θέατρο
μπορεί να συνεχίσει την αρχαία λειτουργία του με τον ίδιο τρόπο,
όπως μόνο στις παλιές εκκλησίες συμβαίνει, όπου παρά τις
ποικίλες προϋποθέσεις και τους κινδύνους χρησιμοποιούνται για
τον ίδιο αρχικό σκοπό. Στην πραγματικότητα τα αρχαία θέατρα
σώζουν μέσα στους αιώνες το άυλο περιεχόμενο της λειτουργίας
τους, παραμένουν ζωντανά και δεν υφίστανται μόνο ως «μουσειακά»
αντικείμενα.
Παρατηρώντας τα πράγματα με
μεγαλύτερη προσοχή αναγνωρίζει κανείς πολλά σημαντικά: τη
σπουδαιότερη πληροφορία της αρχαίας θεατρικής πρακτικής
προσφέρουν πρωταρχικά τα αρχαία λίθινα θέατρα και υποστηρίζουν
όσα προκύπτουν από τα αρχαία θεατρικά κείμενα. Όσο δυσερμήνευτη
και αν είναι η πληροφορία αυτή, παραμένει η πλέον άμεση, ακριβώς
επειδή αφορά στον τόπο και το σχήμα της θεατρικής παράστασης.
Σχεδόν όμοια όπως και στην εκκλησία (και άλλους σύγχρονους
τόπους λατρείας) μπορεί να επαναληφθεί η θεατρική πράξη, όχι ως
«μουσειακό έκθεμα», αλλά ως πραγματικό θεατρικό δρώμενο, ως
έργο της σύγχρονης σκέψης και αισθητικής.
Με βάση τις παραπάνω γενικές
παρατηρήσεις αποτιμάται η αξία των λίθινων θεάτρων σήμερα ως
πολύ μεγάλη. Το γεγονός ότι αποτελούν συγχρόνως μέρος του
φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και του πολιτισμικού, δημιουργεί
μια σειρά προϋποθέσεων και όρων για τη διαχείριση και χρήση των
χώρων αυτών. Απαιτούνται εξειδικευμένες μελέτες και αρχές έτσι
ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της φθοράς του χρόνου και
των σύγχρονων πολλαπλών κοινωνικών απαιτήσεων.
Είναι
φανερό ότι τα αρχαία θέατρα σημειοδοτούν ένα σημαντικό θέμα του
σύγχρονου πολιτισμού που αφορά δημιουργούς, αλλά και το ευρύ
κοινό, τους εξειδικευμένους επιστήμονες, αλλά και το κοινωνικό
περιβάλλον. Η σχέση αυτή υποδεικνύει ένα συνεχή διάλογο και τη
λεπτομερή έρευνα των πραγματικών δεδομένων για το καλύτερο
αποτέλεσμα...(Λήψη
ολόκληρου του αρχείου)
