Η «βοήθεια για τον λόγο» στους
πλατωνικούς διαλόγους
(«η πλατωνική βοήθεια»)
Thomas A. Szlezák,
Πώς να
διαβάζουμε τον Πλάτωνα
Δεδομένου ότι οι διάλογοι είναι «ομοιώματα» του ζωντανού λόγου
του χρήστη (πρβ. Φαίδρο 276a),
μπορούν να απεικονίσουν και αυτό που χαρακτηρίζει την προφορική
δραστηριότητα του διαλεκτικού, δηλαδή τη «βοήθεια» για τον
λόγον του. […]
Στα εσκεμμένα κενά οι διάλογοι παραπέμπουν σε θεωρήματα που
δεν γνωστοποιήθηκαν «εδώ και τώρα», τα οποία ωστόσο θα ήταν
απαραίτητα για την τεκμηρίωση των διαλόγων, δηλαδή ως «βοήθεια».
[…]
Μόνο τις υψηλότερες βαθμίδες της βοήθειας που οδηγούν στη
γνώση της αρχής δεν θα μπορούσε ο Πλάτων να τις
εμπιστευτεί, χωρίς να αντιφάσκει προς τον εαυτό του, στο
γραπτό λόγο. Αλλά οι πλατωνικοί διάλογοι σαφέστατα δεν
παραβαίνουν τη συνθήκη αυτή.
Η κατάσταση της βοηθείας -η κατάσταση δηλαδή κατά
την οποία ένας λόγος δέχεται επίθεση, ώστε να απαιτείται
από τον δημιουργό του να τον βοηθήσει- αποτελεί την κεντρική
δομική αρχή των πλατωνικών διαλόγων. Υπάρχουν περιπτώσεις
στις οποίες χρησιμοποιείται η λέξη βοηθείν και άλλες στις
οποίες αυτή αντικαθίστανται από μια συνώνυμη έκφραση: η βασική
κατάσταση παραμένει όμως πάντα η ίδια. Το ερώτημα είναι
σταθερά το ίδιο, αν δηλαδή ο δημιουργός του λόγου είναι σε θέση
να βοηθήσει με καινούρια και ουσιαστικότερα νοητικά
επιχειρήματα, με τιμιώτερα: αν είναι σε θέση, είναι
φιλόσοφος. Αυτός που διευθύνει τη συζήτηση, ο οποίος
εκπροσωπεί τη μορφή του διαλεκτικού, ανταποκρίνεται πάντα στο
καθήκον αυτό∙ όλοι οι άλλοι δεν τα καταφέρνουν: γιατί μόνο ο
στοχαστής των Ιδεών είναι πραγματικά φιλόσοφος. Ας δούμε
τώρα τα σχετικά δεδομένα...
