ΑΡΧΑΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
(αντίστοιχο κεφάλαιο του τόμου
«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ»
επιμέλεια Γιώργος Καραμανώλης)
Χαρίλαος Πλατανάκης
1. Εισαγωγή
Οι κεντρικές έννοιες, οι διακρίσεις και τα προβλήματα της
σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας είναι σε μεγάλο βαθμό
μετεξελίξεις (συμφωνίας ή διαφωνίας) του αρχαίου πολιτικού
στοχασμού. Άλλωστε, αρκετές από τις κεντρικές πολιτικές έννοιες
έλκουν την καταγωγή τους (νοηματική και ετυμολογική) από την
αρχαιότητα: από τον τίτλο αυτού του κλάδου της φιλοσοφίας
(πολιτική) μέχρι το δεσπόζον σήμερα πολίτευμα (δημοκρατία). Παρ’
όλα αυτά, υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ της
αρχαίας και της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας οι οποίες συχνά
οδηγούν σε προφανείς παρανοήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
είναι η δημοκρατία: για αρκετούς από τους αρχαίους διανοητές
έχει αρνητική χροιά και αναφέρεται στο πολίτευμα όπου άρχουν οι
πολλοί, που τυχαίνει να είναι αυτοί που στερούνται περιουσία ή
παιδεία, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ικανότητά τους να
αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της πολιτικής τους θέσης. Για τους
σύγχρονους, από την άλλη πλευρά, η δημοκρατία θεωρείται ένα από
τα κεντρικά πολιτικά ζητούμενα και αρκετοί διανοητές αναλώνονται
στην ανάδειξη της θετικής της αξίας.
Στόχος αυτού του κεφαλαίου δεν είναι να προσφέρει μια
εξαντλητική περιήγηση στην αρχαία πολιτική φιλοσοφία αλλά μάλλον
να αναδείξει τον ιδιάζοντα χαρακτήρα της, επικεντρώνοντας στην
ανάλυση της στενής σχέσης ηθικής και πολιτικής, η οποία συνιστά
κεντρικό σημείο διάκρισης μεταξύ της αρχαίας και της μοντέρνας
πολιτικής φιλοσοφίας
Επιδίωξή μου είναι να σκιαγραφήσω μια συνεκτική εικόνα της
αρχαίας πολιτικής φιλοσοφίας και να αναδείξω τη συνέχειά της από
τον Σωκράτη μέχρι την ελληνιστική εποχή με αναφορά στους δύο
διαχρονικούς πυλώνες της πολιτικής σκέψης, την ισότητα και την
ελευθερία, που διατηρούν τον σημαίνοντα ρόλο τους στην ιστορία
των ιδεών. Πριν όμως εισέλθω σε θέματα ουσίας θα ήταν αναγκαίος
ο ορισμός της πολιτικής φιλοσοφίας, ιδίως σε αντιδιαστολή με την
πολιτική θεωρία και την πολιτική σκέψη, και η περιγραφή της
σχέσης της, ή έστω της ιδανικής της μεθοδολογικής θέσης, μεταξύ
του δίπολου ιστορικισμού και αναχρονισμού....(Λήψη
ολόκληρου του αρχείου)
Για να περιγράφω το δίπολο προμοντερνικότητας και
μοντερνικότητας, στην αρχαία πολιτική φιλοσοφία
αντιδιαστέλλω τη μοντέρνα, στην οποία συμπεριλαμβάνω
τόσο τη νεότερη όσο και τη σύγχρονη.
