ΕΚΗΒΟΛΟΣ

www.ekivolos.gr

http://ekivolosblog.wordpress.com

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ: ekivolos@gmail.com

«Όποιος σκέπτεται σήμερα, σκέπτεται ελληνικά,

«Κάθε λαός είναι υπερήφανος για την πνευματική του κτήση. Αλλά η ελληνική φυλή στέκεται ψηλότερα από κάθε άλλη, διότι έχει τούτο το προσόν, να είναι η μητέρα παντός πολιτισμού.»

U.Wilamowitz

ΕΣΤΙΑΖΟΥΜΕ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
«Τό ἑλληνικό μέτρον εἶναι τό πένθος τοῦ Λόγου» *Παναγιώτης Στάμος*
Κλασσικά κείμενα-αναλύσεις	Εργαλεία Φιλολόγων	Συνδέσεις	Εμείς και οι Αρχαίοι	Η Αθηναϊκή δημοκρατία
Αρχαία Σπάρτη	ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ		Θουκυδίδης	Το Αθηναϊκό πολίτευμα

Αρχαία Ελληνική μουσική

Πηγή: http://users.sch.gr/tamvakis/index.htm

Οι πηγές μας για την εποχή αυτή είναι παραστάσεις αγγείων, ανάγλυφων, ποιητικά και φιλοσοφικά κείμενα, Θεωρητικά μουσικά συγγράμματα και ελάχιστα μουσικά όργανα.

Στην αρχαία ελληνική μουσική, σαν πρώτα μουσικά είδη συνδυασμένα με ποίηση έχουν καταγραφεί ο θρήνος και ο παιάν. Ο θρήνος, με θέμα τον θάνατο του Άδωνι, εξέφραζε την λύπη. Ο παιάν, με θέμα την ευχαριστία προς την ομώνυμη θεότητα, εξέφραζε τη χαρά. Αργότερα τα θέματα αυτών των δύο μουσικών ειδών γενικεύτηκαν.

Άλλα είδη τραγουδιών εκείνης της εποχής είναι τα βουκολικά με ποιμενικό περιεχόμενο, τα εγκώμια, τα παροίνια της παρέας, του κρασιού, τα επινίκια κλπ.

Από τον 9^ο - 8^ο αιώνα π.Χ., με την ανάπτυξη του επικού ποιήματος, εμφανίζονται οι ραψωδοί οι οποίοι απαγγέλλουν μελωδικά αυτά τα ποιήματα, πολλές φορές με συνοδεία λύρας ή άλλου οργάνου. Από τον 7^ο αιώνα εμφανίζεται η λυρική ποίηση με θέματα συναισθηματικού περιεχομένου ή προσωπικών καταστάσεων. Με τον όρο λυρική ποίηση εννοούμε την μελωδική απόδοση ποιημάτων συνήθως με τη συνοδεία οργάνων. Κύριοι εκπρόσωποι είναι ο Τέρπανδρος, η Σαπφώ, ο Αλκαίος, ο Αρχίλοχος, ο Πίνδαρος κ.α. Είδη της λυρικής ποίησης ήταν ο ύμνος, η ελεγεία, η ωδή, το επίγραμμα, ο υμέναιος κλπ.

Τέλος η παρακμή αρχίζει από τα τέλη του 5^ου και κατά την διάρκεια του 4^ου αιώνα π.Χ.

·           Ο ρυθμός συμβάδιζε με το ποιητικό μέτρο, το οποίο διαμορφωνόταν από την διάκριση και τάξη των μακρών και βραχέων συλλαβών σε επαναλαμβανόμενα ρυθμικά μοτίβα. Μερικά από αυτά είναι τα εξής:

Υπόμνημα: υ = βραχεία συλλαβή, - = μακρά συλλαβή.

΄Ιαμβος         υ - υ - υ - υ - κοκ.         Ανάπαιστος    υ υ - υ υ - υ υ -     κοκ.

Τροχαίος      - υ - υ - υ - υ κοκ.         Σπονδείος        - - - - - - - - - - -    κοκ.

Δάκτυλος - υ υ - υ υ - υ υ κοκ.        Πυρρίχιος       υ υ υ υ υ υ υ υ υ    κοκ.

            Ο Δάκτυλος θεωρούταν μεγαλόπρεπος και κατάλληλος για επική ποίηση, ο Ανάπαιστος για εμβατήρια, ο Τροχαίος ως ανάλαφρος, κλπ.

Οι ρυθμοί που ξεκινούν με θέση θεωρούταν ήσυχοι, ενώ αυτοί που ξεκινούν με άρση, ταραγμένοι.

Σημείωση: Αρχαίοι θεωρητικοί, όπως ο Αριστόξενος αλλά και σύγχρονοι όπως ο μουσικολόγος Θρασύβουλος Γεωργιάδης, βεβαιώνουν ότι στον δάκτυλο, η μακρά συλλαβή ήταν ίση με μία και μισή βραχεία. Αυτό, όμως, είναι το ρυθμικό σχήμα του καλαματιανού χορού (7/8 = q . q q )

·         Η θεώρηση της μουσικής στην αρχαία Ελλάδα διέπονταν από την λεγόμενη θεωρία του ήθους. Αυτή εκφράστηκε από τους Πλάτωνα και Αριστοτέλη και αναφέρει τους σκοπούς που πρέπει να επιδιώκονται μέσω της μουσικής μάθησης και ακρόασης καθώς επίσης αποτελεί το φίλτρο της επιλογής του κάθε μουσικού στοιχείου για έναν συνθέτη της τότε εποχής. Η διδασκαλία της μουσικής αφορούσε εκμάθηση μουσικού οργάνου, τραγουδιού και χορού!

·          Η μελωδία μπορούσε να ανήκει σε κάποιο από τα παρακάτω είδη ύφους:

                Διασταλτικό (μεγαλοπρεπές)

                Συσταλτικό (ερωτικό αλλά και για θρήνους)

                Υσηχαστικό (Υμνοι & εγκώμια)

·          Η μουσική σημειογραφία των Ελλήνων, αποτελούνταν από παραλλαγμένα γράμματα του αλφαβήτου που αντιπροσώπευαν τους φθόγγους.

·       Τα όργανα της εποχής είναι όμοια με των πρώτων πολιτισμών, όμως περισσότερο εξελιγμένα: λύρες, αυλοί, διπλοί αυλοί, σύριγγα, σείστρα,φόρμιγγες, κρόταλα, άρπες, λαούτα κλπ.

Χαρακτηριστικό είναι το δίτονο του Πυθαγόρα (3Μ), ο οποίος προσπάθησε να το προσδιορίσει με μαθηματικό τρόπο.

·       Το ύφος είναι φωνητικό κατά κύριο λόγο. Επίσης είναι πολυφωνικό, όπως φαίνεται προφανέστατα από την ύπαρξη μουσικών οργάνων όπως η ύδραυλις, ο διπλος αυλός και φυσικά η άρπα!

·         Το μουσικό σύστημα των αρχαίων Ελληνικών χρόνων, βασιζόταν σε τρία διαφορετικά είδη (γένη) τετραχόρδων. Το καθένα απ’ αυτά ήταν μια διαδοχή τεσσάρων φθόγγων σε κατιούσα σειρά με συγκεκριμένες διαστηματικές αποστάσεις μεταξύ τους:

1.Το διατονικό (τόνος, τόνος, ημιτόνιο)     αρρενωπό

2.Το χρωματικό (τρίτη μικρή, ημιτόνιο, ημιτόνιο) γλυκό με παράπονο

3.Το εναρμόνιο (τρίτη μεγάλη, 1/4 του τόνου, 1/4 του τόνου) Διεγερτικό, αλλά και ήπιο

                 Το μουσικό σύστημα είναι τροπικό και η δόμησή του έχει ως εξής:

Δύο διαδοχικά τετράχορδα αποτελούσαν έναν «τρόπο», δηλαδή οχτώ φθόγγους και αποκαλούταν «αρμονία». Το ύφος του κάθε «τρόπου» ήταν διαφορετικό: Δώριος τρόπος (αυστηρός, πολεμικός), Φρύγιος τρόπος (εκφραστικός, συναισθηματικός). Τα ονόματα των τρόπων με την σχετική αντιστοιχία τους σε σημερινές κλίμακες φυσικών φθόγγων, βλέπετε παρακάτω:

                Όνομα τρόπου              Αντιστοιχία

1.        Λύδιος                         φα -φα                    (ευχάριστος)

2.        Μιξολύδιος                 σολ - σολ                (παραπονιάρικος)

3.        Φρύγιος                       μι -μι                      (Βίαιος)

4.        Δώριος                        ρε - ρε                    (πολεμικός)

5.        Ιωνικός                       ντο - ντο

6.        Αιολικός                     λα - λα

7.        Υπολύδιος                   ντο - ντο                  (φιλήδονος)

8.        Υπομιξολύδιος             ρε - ρε

9.        Υποφρύγιος                 σι - σι                     (αυστηρός)

10.     Υποδώριος                   λα -λα                     (περήφανος)

11.     Υποϊωνικός                  σολ - σολ

12.     Υποαιολικός                 μι - μι

                 Όπως αναφέραμε παραπάνω, η αντιστοιχία των αρχαίων τρόπων σε σημερινούς φθόγγους είναι σχετική και όχι ακριβής. Αυτό συμβαίνει επειδή από τότε μέχρι σήμερα έχουν διαφοροποιηθεί οι συχνότητες χορδίσματος. Οι ονομασίες των τρόπων έχουν δοθεί από τον Ελβετό μοναχό Ενρίκους Γκλαρεάνους το 1547 με το βιβλίο του «Δωδεκάχορδον» και αποδείχθηκε ότι δεν είναι ακριβείς. Παρόλα αυτά οι ονομασίες αυτές έχουν γίνει γενικά αποδεκτές.

·       Διαχωρισμοί ανάλογα με το ύφος και την θεώρηση αποτελούν οι Αρμονικοί όπως ο Πυθαγόρας και οι Αρμονιστές όπως ο Αριστόξενος και ο Λάσος ο Ερμιόνιος.

·       Μυθική μουσική. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία διάφορα όργανα και μορφές προέρχονται από κάποιον Θεό, ημίθεο ή χαρισματούχο. Έτσι έχουμε:

                Λύρα: Απόλλωνας

                Αυλός: Ύαγνις, Μαρσίας, Όλυμπος

                Κιθάρα: Ορφέας

                Κιθαρωδία: Αμφίωνας

                Δυθίραμβος: Αρίωνας

                Λυδική Αρμονία: Άνθιππος, κλπ.

·       Προϊστορικοί μουσικοί πολιτισμοί:

1.     Κυκλαδικός (έχουμε σήμερα μια φορητή άρπα και 1 πνευστό της 3^ης χιλιετίας π.Χ.

2.     Μινωικός (παραστάσεις με λύρες ή διαύλους της 2^ης χιλιετίας π.Χ.

3.     Μυκηναϊκός (απεικονίσεις με διαύλους και κυρίως λύρα με έναν μόνο εκτελεστή)

·       Ομηρική περίοδος (9^ος και 8^ος αιώνας π.Χ.)

n     Έπος (ποιητική περιγραφή σπουδαίων και μεγάλων γεγονότων.

n     Ραψωδία: Τμήμα ποιήματος σαν μουσική απαγγελία με συνοδεία κιθάρας ή φόρμιγγας.

n     Ραψωδοί: Θάμυρης, Φήμιος, Δημόδοκος

n     Θεϊκή προέλευση των μουσικών

n     Μουσικά είδη και χοροί:

        Λίνος: τρύγος

                                Υάλεμος: Μοιρολόι

                                Υμένεος: Γάμος

                                Κόμος: Γλέντι

·       Λυρική εποχή (7^ος και 6^ος αιώνας π.Χ.)

n     Χοροί όπως: εμμέλεια (σοβαρός), σίκινις (ζωηρός), κόρδαξ (κωμμικός, άσεμνος).

n     Νόμοι: Τυποποιημένες μουσικές συνθέσεις με καθορισμένα ρυθμικά όρια και μελωδική εξέλιξη. Μπορεί να είναι 4 ειδών:

Α) Κιθαρωδικός (Τέρπανδρος)

Β) Αυλωδικός (Πολύμνηστος)

Γ) Αυλητικός (κορυφώνεται με τον «Πυθικό νόμο» που παρουσιάζει τον 5^ο αιώνα π.Χ. ο Σακαδάς στα Πύθια.

Δ) Κιθαριστικός

Ο Νόμος ήταν πολλές φορές είδος περιγραφικής μουσικής αφού στηρίζονταν σε συγκεκριμένο θέμα (Ιστορία ή μύθο). Ο Πυθικός νόμος για παράδειγμα που αποτελεί είδος εξελιγμένου αυλητικού νόμου, περιγράφει τον μύθο για την μάχη του Απόλλωνα με το Πύθωνα. Λαμπρό δείγμα Περιγραφικής μουσικής είναι επίσης το έργο «Ναυτίλος» του Τιμόθεου του Μιλήσιου όπου περιγράφει μια τρικυμία.

n     Το χορικό άσμα:

Ήταν συνδυασμός όρχησης (χορού), μέλους (μουσικής) και λόγου (ποίησης). Αυτό το μουσικό είδος ξεκίνησε από την Κρήτη. Ένα είδος χορικού τραγουδιού είναι ο διθύραμβος. Αυτός συνδεόταν με τη λατρεία του Διονύσου και από αυτόν γεννήθηκε η Τραγωδία.

Είδη χορικού άσματος είναι:

Θρήνος (πένθιμα)

Ωδή (ποιήματα)

Παιάνας (ύμνος)

Ελεγεία (ποιήματα)

Επινίκιο (Θριαμβευτικό)

Υπόρχημα (Τραγούδι με όργανο)

Παρθένιο (για μικρές κοπέλες)

Βουκολικά (φυσιολατρικό)

Εγκώμια

n     Διθύραμβος:

Προέρχεται από το χορικό άσμα. Κάποιος υποδυόταν τον Διόνυσο και κάποιοι χόρευαν γύρω από τον βωμό με συνοδεία αυλού. Ήταν μια αναπαράσταση της Ζωής, θανάτου και της ανάστασης του Διονύσου.

Σε αυτό το σημείο, αξίζει να σημειώσουμε, ότι από τον διθύραμβο γεννήθηκε και το σατυρικό δράμα με κύριο εκπρόσωπο τον Αριστοφάνη.

n     Τραγωδία:

          Το όνομα αυτής προέρχεται από το ντύσιμο του χορού (στο διθύραμβο) με τομάρια τράγων, σαν ακόλουθοι του Διονύσου. Κάποιος από τον χορό υποδυόταν τον Διόνυσο και όλοι αυτοί χόρευαν γύρω από το βωμό με συνοδεία αυλού, σχολιάζοντας τη ζωή, το θάνατο και την ανάσταση του Διονύσου. Τελικά, με την εμφάνιση των υποκριτών (ηθοποιών), ολοκληρώνεται η μορφή της τραγωδίας. Κορυφαίοι τραγικοί ποιητές είναι ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης.

          Προέρχεται από τον Διθύραμβο. Ο διθύραμβος μεταρρυθμίσθηκε από τον Αρίωνα ενώ λίγο αργότερα ο Θέσπις εισήγαγε τον 1^ο υποκριτή και έδωσε μορφή δράματος. Ο Αισχύλος εισήγαγε τον 2^ο υποκριτή και ο Σοφοκλής τον 3^ο. Τέλος ο Ευριπίδης διαφοροποιεί τα χορικά καθιστώντας τα ως αυτόνομα απέναντι στα επεισόδια.

Μέρη της τραγωδίας είναι: Στάσιμα, κομοί, εμβόλιμα, χορικά, μονοδικά, αναπαιστικά.

Ο Αριστοτέλης έχει πει:

                                                Έστιν νουν Τραγωδία

                                                Μίμησης πράξεως σπουδαίας και τελείας

                                                Μέγεθος εχούσης

                                                Ηδυσμένο λόγο

                                                χωρίς εκάστου των ειδών αν τοις μορίοις

                                                δρώντων και ου δι απαγγελείας

                                                δι ελέου και φόβου περαίνουσα

                                                την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.

n     Εκπρόσωποι: Αλκαίος, Σαπφώ (αιολική μουσική)

n     Ποιητές: Σαπφώ, Αλκαίος, Πίνδαρος, Μνήμερμος, Κορίνα, Τέρπανδρος, Στησίχορος, Αλκμάν, Αρχίλοχος, Σακαδάς, Πυθαγόρας, Λάσος.

Μερικοί μόνο από τους σημαντικότερους συνθέτες και ποιητές της κλασικής και μετέπειτα εποχής είναι:

·           Αισχύλος (525-456 π.Χ.) Γεννήθηκε στην Ελευσίνα και πέθανε στην Σικελία. Θεωρείται ο πατέρας της τραγωδίας. Πρόσθεσε τον 2^ο υποκριτή. Έγραψε 90 τραγωδίες. Από αυτές σώζονται τα ονόματα από τις 79. Μόνο 7 σώζονται ολόκληρες: Πέρσαι, Αγαμέμνων, Χοϊφόροι, Προμηθεύς, Ευμενίδες, Επτά επί Θήβας, Ικέτιδες.

·           Σοφοκλής (496 - 406 π.Χ.) Γεννήθηκε στην Αθήνα. Τραγικός ποιητής. Πρόσθεσε τον 3^ο υποκριτή. Μεταρρύθμισε τον χορό από 12 σε 15 άτομα. Τελειοποίησε την σκηνογραφία. Εγκαταλείπει την διαδεδομένη μορφή της μιας ενιαίας τριλογίας που συνηθιζόταν μέχρι τότε και υιοθετεί την μορφή των 3 δραμάτων με ξεχωριστή υπόθεση στο κάθε ένα. Μαθητής στην μουσική και την όρχηση μάλλον του Λάμπρου. Δυστυχώς όμως η μουσική του δεν διασώζεται. Έγραψε 123 δράματα. Τα 18 απ’ αυτά είναι σατυρικά, ενώ ασχολήθηκε και με την ελεγεία. Νίκησε 24 φορές σε δραματικούς αγώνες. Τα έργα που σώζονται είναι 7: «Αντιγόνη», «Ηλέκτρα», «Τραχίνιαι», «Οιδίπους Τύραννος», «Αίας», «Φιλοκτήτης» και «Οιδίπους επί Κολωνώ».

·           Ευριπίδης (485-406 π.Χ.) Υιός του Μνησαρχίδη. Χαρακτηριστικό του ύφους του είναι η διαφοροποίηση των χορικών από τα επεισόδια ως και την πλήρη αυτονομία τους. Έγραψε από ότι γνωρίζουμε 19 Τραγωδίες: Ιππόλυτος, Ίων, Ορέστης, Ρήσος, Κύκλωψ, Ηρακλής μενόμενος, Ηρακλείδες, Φοίνισσαι, Τρωάδες, Άλκηστις, Ανδρομάχη, Εκάβη, Ελένη, Ηλέκτρα, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Ιφιγένεια εν αυλίδη, Ικέτιδες, Μήδεια, Βάκχες.

·         Πυθαγόρας (570-496 π.Χ.) ήταν ο πρώτος θεωρητικός στη μουσική. Με τη μαθηματική σκέψη που τον διέκρινε, αλλά και με την προσπάθειά του να εξηγήσει τα πάντα με αριθμούς, βοήθησε στην κατάταξη των επτά τρόπων (αρμονιών), Παράλληλα, με τη βοήθεια μονόχορδου (μιας τεντωμένης χορδής), χωρίζοντας σε διάφορα μέρη την χορδή, εξήγαγε τους μαθηματικούς λόγους του κάθε ηχητικού διαστήματος που σχηματίζεται από την ακουστική απόσταση μεταξύ δύο φθόγγων , κατατάσσοντάς τα σε συμφωνίες και διαφωνίες ανάλογα με την απλότητα των λόγων τους. Ο πίνακας των μαθηματικών λόγων του κάθε διαστήματος παρατίθεται στο κεφάλαιο περί διαστημάτων. Έτσι έθεσε τους όρους διαίρεσης της οκτάβας, όρισε τον τόνο ως την διαφορά της 4^ης από της 5^ης, όρισε το δίτονο και πρόσθεσε την 8^η χορδή στην Λύρα.

    ·         Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) από τα Στάγιρα της Χαλκιδικής και απεβίωσε στην Χαλκίδα. Είχε θεωρητικές, μα και πρακτικές μουσικές γνώσεις. Παρόλα αυτά δεν έγραψε ποτέ συγκεκριμένο σύγγραμμα περί μουσικής. Από αναλύσεις των έργων του, ο Αριστοτέλης φαίνεται να υποστηρίζει την ηθική και παιδευτική αξία της μουσικής, η οποία ειδικότερα στους νέους παρέχει ψυχαγωγία και ξεκούραση, ενώ συμβάλλει και στην καλλιέργειά τους. Υπήρξε μαθητής και συνεργάτης του Πλάτωνα, ενώ ήταν και δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ίδρυσε το Λύκειο Αθηνών. Ανήκει στους περιπατητικούς, ονομασία που προέρχεται από τον τρόπο με τον οποίο αναζητούσαν την αλήθεια.

Εναντιώνεται στον υλισμό και υποστηρίζει ότι το «είναι» δίνει τελικά ένα διαφορετικό «είναι» που δεν είναι το «είναι». Στις φυσικές επιστήμες υποστηρίζει την ανακύκλωση φωτιάς, γης, νερού και αέρα. Στην θεωρία του το σχήμα του κύκλου επικρατεί της ευθείας ως τελειότερο. Θεωρεί το σύμπαν πεπερασμένο ώστε να μοιάζει με νησί μέσα στο μηδέν. Ο χρόνος είναι για τον Αριστοτέλη μια ιδιότητα της κίνησης. Διαχωρίζει το παρελθόν από την στιγμή και το μέλλον. Ασχολείται με την ψυχολογία χρησιμοποιώντας μεταφυσικές θεωρήσεις. Θεωρεί ότι η τέχνη είναι μίμηση της φύσης. Υποστηρίζει ότι η αναζήτηση της αλήθειας πρέπει να είναι μια επίπονη προσπάθεια. Κάθε γνώση είναι και εμπειρία.

Λογική γνώση = φιλοσοφία = αναζήτηση του όντως ή της ουσίας και των αιτιών ύπαρξης.

          Αντίθετα με τον Πλάτωνα ξεχωρίζει την ουσία από την ιδιότητα, ενώ δεν διαχωρίζει τις ιδέες από τα αισθητά. Οι ιδιότητες του όλου είναι διαφορετικές από αυτές των μερών του. Αιτίες του γίγνεσθαι: Ποιητική – Κινητική, Υλική, Μορφική – Ειδητική, Τελική. Εφόσον διαρκεί η κίνηση δεν έχει ολοκληρωθεί η δυνατότητα. Τα 3 στάδια του οτιδήποτε: Γέννηση – Ανάπτυξη – θάνατος. Τέλος πιστεύει στην δύναμη της μουσικής στην παιδεία.

·         Πλάτωνας (427-347 π.Χ.) υιός του Αριστοκλή. Θεωρούσε ως καθαρή Ελληνική μόνο την Δωρική Αρμονία. Ήταν βαθιά επηρεασμένος από την Πυθαγόρεια θεωρία. Πίστευε στην ηθική της μουσικής και την αναγάγει σε θεϊκή τέχνη. Υποστηρίζει τον ρόλο της παιδείας μέσω μουσικής έτσι ώστε να ταυτίζεται το αγαθό με το γενικό συμφέρον. Αυτή άλλωστε είναι και η βάση της φιλοσοφίας του. Πίστευε ότι η ψυχή του κόσμου είναι η φωτιά, το νερό, ο αέρας και η γη. Ο τρόπος της διδασκαλίας του ήταν η διαλεκτική που καταλήγει σε μια ενόραση με σκοπό την αναζήτηση της αλήθειας. Τέλος αποκυρρήσει την επική ποίηση και κάθε άλλη ποίηση που χαλαρώνει τα ήθη.

·         Αριστόξενος (375-360 π.Χ.) Μαθητής του Αριστοτέλη, είναι από τους σημαντικότερους θεωρητικούς στη μουσική. Ο ίδιος, συστηματικότερος στην μουσική διδασκαλία, διαφοροποιήθηκε από τον δάσκαλό του στο θέμα αυτό. Κριτήριό του η διάνοια μέσω της ακοής και ο λειτουργικός ρόλος του καλλιτεχνήματος σε σχέση με την μελωδική γραμμή. Στα ευρήματα της Σούδας αναφέρονται πάρα πολλά έργα στο όνομά του, στα οποία φαίνεται να αναφέρεται σε πολλά θέματα, όπως φιλοσοφία ιστορία κλπ. Έγραψε 453 βιβλία. Σε μας σώζονται τα τρία συγγράμματα με τίτλο «Αρμονικά στοιχεία», και τα «Ρυθμικά στοιχεία». Επίσης έχουν διασωθεί οι τίτλοι 12 μουσικών έργων του σε δικά του ή άλλων σωζόμενα κείμενα: Αρμονικά στοιχεία, Ρυθμικά στοιχεία, Περί μουσικής, Περί μελωποιείας, περί τόνων, περί της μουσικής ακροάσεως, Περί του 1^ου χρόνου, Περί οργάνων, περί αυλών τρήσεως, περί αυλητών, περί τραγικής ορχήσεως, Πραξιδαμάντεια. Τέλος, ο ίδιος είναι ο ιδρυτής της ετεροφωνίας. Της συνήχησης, δηλαδή, μιας μελωδίας με μια παραλλαγή της.

·         Αριστοφάνης (450-385 π.Χ.) είναι ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της αρχαίας αττικής κωμωδίας. Παρόλο που για την μουσική του δεν ξέρουμε πολλά πράγματα, όπως προκύπτει από την γλώσσα που χρησιμοποιεί σε συνάρτηση με τον ρυθμό, φαίνεται να δούλεψε πάνω στην παραδοσιακή μουσική και θεωρείται συντηρητικός αφού διακωμωδούσε κάθε εξέλιξη. Το γεγονός αυτό ενισχύεται από την σατυρική αντιμετώπιση προς τον Ευριπίδη και γενικότερα αυτούς που προσπαθούσαν να ανανεώσουν την παράδοση. Η πιο μουσική κωμωδία του είναι «οι Βάτραχοι». Έγραψε: Αχαρνείς, Βάτραχοι, Νεφέλαι, Ιππείς, Σφήκες, Ειρήνη, Λυσιστράτη, Όρνιθες, Θεσμοφοριάζουσαι, εκκλησιάζουσαι, Πλούτος.

·         Πλούταρχος (46-120 μ.Χ.), φιλόσοφος και βιογράφος από την Χαιρώνεια της Βοιωτίας. Οπαδός του Πλάτωνα. Δεν ήταν συνθέτης, αλλά μας δίνει πολλές πληροφορίες και για την αρχαία Ελληνική μουσική στα έργα του «Βίοι παράλληλοι» (22 ζεύγοι βιογραφιών) και «Ηθικά» (83 πραγματείες). Ακόμη περισσότερες πληροφορίες μας δίνει με τις ειδικές πραγματείες του «Περί της εν Τιμαίω ψυχογονίας» και «Περί μουσικής».

·         Πίνδαρος (522-446 π.Χ.)μεγάλος ποιητής της αρχαιότητας, από τις Κυνός Κεφαλές κοντά στη Θήβα, εκτός από την ποίηση γενικά, ασχολήθηκε ειδικότερα και με την χορική ποίηση (χορός, μουσική και ποίηση). Ξεκίνησε την μουσική παιδεία του κοντά στο θείο του Σκοπελίνο, ερχόμενος σε επαφή με την αυλητική και ποιητική τέχνη. Έγραψε παιάνες, ύμνους, εγκώμια και διθυράμβους. Το ύφος του ήταν απλό και παραδοσιακό. Κάποιοι ερευνητές αποδίδουν σ’ αυτόν ένα χειρόγραφο με την αρχή του πρώτου Πυθιονικού (αυλητικός νόμος).

·         Σαπφώ, επινόησε την Μιξολυδική αρμονία, χρησιμοποίησε το πλήκτρο στην κιθάρα και δημιούργησε την σχολή λυρικής ποίησης στην Λέσβο.

·         Αλκαίος (522 π.Χ.) από τις Κυνός κεφαλές Βοιωτίας. Κατά της Τυραννίας. Έγραψε διθυράμβους, εγκώμια, παιάνες, προσώδια και ύμνους.

·         Αλκμάν (αρχές του 7^ου αιώνα) Θεμελιωτής του χορωδιακού ύφους στην Σπάρτη. Εισάγει χορευτικές και μιμητικές κινήσεις.

·         Αρχίλοχος Πρωτεργάτης στην Ιαμβική ποίηση. Χρησιμοποίησε την παρακαταλογή, είδος ρετσιτατίβου με συνοδεία, (μουσική απαγγελία).

·         Στησίχορος (632 π.Χ.) Δημιουργός της κιθαρωδίας «Κιθαρωδία συνέστησεν" βάζοντας τον χορό να τραγουδήσει την επωδό μετά το τέλος της στροφής και της αντιστροφής σε στάση. Επινόησε την στηστιχορική τριάδα: Στροφή, αντιστροφή και επωδό = κιθαρωδία. Επίσης μετέδωσε την επική ποίηση στην δύση.

·         Τέρπανδρος (710 π.Χ.) Κιθαρωδός, ιδρυτής της μουσικής στην Σπάρτη, θεμελιωτής της λυρικής ποίησης, μετασχημάτισε την 4χορδη σε 7χορδη λύρα, μορφοποίησε και σχημάτισε τους κιθαρωδικούς νόμους.

·         Λάσσος ο Ερμιόνιος Ο 1^ος με σύγγραμμα για την μουσική. Τελειοποίησε τον διθύραμβο.

·         Σακαδάς (τέλη 7^ου-αρχές 6^ου αιώνα π.Χ.) από το Άργος. Αυλητής και συνθέτης. Επινόησε τον «πυθικό νόμο», τον πιο σημαντικό νόμο. Αυτός περιέγραφε τον αγώνα του Απόλλωνα με τον δράκοντα Πύθωνα. Αποτελούνταν από πέντε μέρη:

1ον Πείρα (εισαγωγή)

2ον Κατακελευσμός

3ον Ιαμβικόν (αγώνας)

4ον Σπόνδειον (νίκη του θεού)

5ον Καταχόρευσις (επινίκια)

Επίσης νίκησε τρεις φορές σε αυλητικούς αγώνες στα Πύθια. Τέλος ήταν μέλος της δεύτερης μουσικής σχολής της Σπάρτης.

·       Περισωσμένα αποσπάσματα είναι:

1.     Η 1^η Πυθική ωδή του Πινδάρου (5^ος) αιώνας

2.     Μερικά μέτρα από το 1^ο στάσιμο του Ορέστη του Ευριπίδη

3.     2 Δελφικοί ύμνοι στον Απόλλωνα

4.     Ο επιτάφιος του Σεικύλου

5.     3 ύμνοι του Μησομήδη της Κρήτης (Ελληνιστική εποχή)

6.     Ένας Χριστιανικός ύμνος του 3^ου αιώνα

·                 Τέλος, σημαντική είναι η δημιουργία του μουσικού οργάνου Ύδραυλις του Κτησίβιου (3^ος αιώνας π.Χ.). Αυτό είναι ένα πληκτροφόρο αερόφωνο όργανο, στο οποίο ειδικεύτηκαν οι κατασκευαστές οργάνων της εποχής. Αποτελεί πρόγονο του εκκλησιαστικού οργάνου.